Volltext Seite (XML)
gramu" jego utworöw, doprowadzala zawsze Brahmsa do pasji. Jezeli zas chodzi konkretnie o III Symfonie, brak jest jakichkolwiek przeslanek na potwierdzenie „bohaterskich" koncepcji autora. Kompozytor nie zaprzeczyl jedynie Joachimowi, gdy tenze przy- röwnal Final symfonii do legendy o Hero i Leandrze. Nie zaprze- czyl, ale i nie potwierdzil... Tyle wi§c wiadomo co nie. Nie ulega natomiast wqtpliwosci, ze III Symfo'nia jest niesmiertelnym arey- dzielem. I to jest najwazniejsze. Arcydzielem uznanym od samego poczqtku. Pierwsze jego wykonanie stalo si§ odrazu... drugim, bo rozentuzjazmowana publicznosc wiedenska zmusijta kompozy- tora do natychmiastowego powtörzenia symfonii tego samego wie- czoru. Symfonie rozpoezyna krötki wstpp, oparty na dzwiqkach F—AS—F,*) bqdqcy myslq przewodniq caiego dziela. To „motto" wystfpuje w röznorodnych wariantach, dochodzi do znaczenia tematycznego, stajqc si§ w pewnym sensie przeciwwagq wyra- zistego „bohaterskiego" tematu glöwnego pierwszej c^esci. Temat drugi, zbudowany na szeroko rozpiqtym metrum 9 /4, jest dla kon trastu delikatny i subtelny. Na sygnal rogu, intonujqcego motyw przewodni, nastepuje u.trzymane w s mollowych barwach przetwe- rzenie, ktöre konczy sip genialnie przeprowadzonq repryza tematu glöwnego. Cale Allegro posiada rysy moene i energiczne, prze- pojone jest szlachetna, szczerq uezueiowoseiq. Peine prosioty jest pastoralne Andante oparte na tröjczlonowej formie piesni instrumentalnej. Giöwny temat spiewany przez klarnet i fagot urzeka melodyjnoscia i wdziqkiem, a lagodne barwy orkiestry podkreslajq idylliczny, refleksyjno-liryczny na- ströj, ktörego nie potrafiq zaklöcic akeenty powagi przelotnie po- jawiajqcego si§ ,motta" symfonii. Niespodzianke przynosi cz^sc trzecia Poco Allegro. W miejsce Scherza znajaujemy nast§pny elegijny fragment symfonii, kon- trastujqcy z poprzednim tylko przyciemnieniem nastroju, bardziej osobistq nutq, pelnq melancholii i posfpnej zadumy. W planie konstrukcyjnym symfonii czfsc ta — wedlug obrazowego poröw- nania W. Niemanna — ,,zbiera zapalny material, z ktörego wy- buchnie plomien dramatycznej katastrofy zakonczenia". Final rozpoezyna si§ tajemniczo brzmiqcym tematem, intono- wanym pianissimo przez skrzypee i fagoty. Potem jakby z dali dochodzi choralowa melodia puzonöw, nie zapowiadajqc burzli- *) Kalbach, autor pierwszej monoorafii Brahmsa sugeruje, ze motyw ten powstal w oparciu o pierwsze litery trzech slow, skladajqcych sie na ulubione powie- dzonko kompozytora ,,frei aber froh".
