Volltext Seite (XML)
17 Adeta büyük bir dinsel sükunet igindeki matem havasmi yansitir gibidir. Üg bölmeli olan Adagio’da hüzünlü ve ciddi tablolar qizilir. Brahms, 1856’da ölen arkadafi ve yol göstereni Robert Schumann’i anmak istemif, bölümün ba§ina bunu belirten Latince bir ibare koymu§tur: “Tanrfmn adina gelen, ki o takdis edilsin”. 2/4’lük ölqüdeki Rondo bigimindeki 3. Bölüm (Allegro non troppo) piyanonun canli ve mücadeleci girifiyle baflamasina karfin yine de tarn nefeli degildir. Bu ana temadan üzüntülü, ya da enerjik yan temalar dogar. Birinci bölümün ana temasi yine, bu kez virtüozca sergilenir. Piyaniste teknik bakimdan ustaligmi gösterme firsati dogar: Dördüncü ve befind parmakla triller, güg akorlar, fortissimo pasajlar ve parlak bir kadanstan sonra eser, gofkun bir finalle sona erer. (Süre 45’) Brahms: Senfoni No. I Johannes Brahms’in 1855’de taslaklarim hazirladigi, ancak 20 yil sonra I876’da tamamlayabildigi ilk senfonisi armoni zenginligi, dramatik ve lirik unsurlarin ustaca degerlendirilifi, duygusal yogunlugu ve besteciye özgü anlatim özellikleriyle onun en iyi eserlerindendir. Ünlü orkestra yöneticisi Hans von Bülow bu senfoniyi onuncu olarak adlandirmif ve dokuz senfoni yazan Beethoven’i ima etmek istemiftir. Gergekten de Brahms yillarca Beethoven’in büyüklügünün etkisini duyarak yafamif, bu yüzden ilk senfonik bestesini yazmakta gecikmiftir. Qogu kez Beethoven’in Do minör befind senfonisine benzetilen eserin dramatik ve patetik karakterli baflangici, parlak ve yafama bagli finale dönüfür. Girifte duyulan ana tema, Beethoven’in befind senfonisindeki gibi, bütün senfoninin ana fikridir. Ilk kez 4 Kasim I876’da Karlsruhe’de seslendirilen senfoninin I. Bölümü, 6/8’lik ölgüdeki, Do minör tondaki gekingen tempolu ancak görkemli (Un poco sostenuto-Allegro) bir girifle baflar. Timpani ve kontrabaslarin uzayan sesleri efliginde yarim tonlu (kromatik) olarak keman ve viyolonsellerle gelten motif, senfoninin gekirdegidir. Yaylilarin sundugu temadan sonra kisa bir gegifle Allegro’ya ulafilir. Yine kromatik seslerin kullamlifi birinci temayi belirler. Obualarin duyurdugu yalvaran ezgi ise ikinci temadir. Klarnet ve kornoyla süren tema, yayli galgilarin sert motifi ile kesilir. Bu kez majör tonda beliren son, bu anla§mazligi gidermif, ferahlik getirmif gibidir. 3/4’lük ölgüdeki 2. Bölümde (Andante sostenuto) barifgi ve sakin bir hava hakimdir. Birinci bölümün kromatik seslerinin yarattigi huzursuzluk yava§ yavaf kaybolur. Obuamn farkisina korno ve solo keman da katilir. 2/4’lük ölgüdeki 3. Bölüm (Un poco Allegretto e grazioso), Beethoven senfonilerindeki Scherzo havasindaki ügüncü bölümünün aksine Brahms’a özgü sakin, sevimli ve nefeli tablolar gizer. Tahta üfleme ve yayli galgilar arastndaki diyalog ile zarif Trio’da beliren hava daha da sakindir. Ancak temalarin birle§ip ayrildigi, bir oda müzigi güzelligiyle galgilara e§it olanaklar saglayan bölüm sanki bir gözüm bekler: Birinci bölümün ciddi kromatik temasi yeniden belirmif, sorunlar gözülmemiftir. 4/4’lük ölgüdeki 4. Bölüm (Adagio- Andante-Allegro) istenilen cevabi getirir. Üg bölmeli final, birinci bölümü hatirlatan trajik gerilimle baflar. Sinirli pizzicato’lar, tahta üfleme galgilarda duyulan tutkulu resitatif ve bunu izleyen timpaninin güglü girifi daha sonra kaybolur; orkestra sanki nefes almaktadir. Bölümün Andante’sinde orkestranin zarif ve ancak ifitilen tremolosu efliginde kornonun basit ve enerjik ezgisi -Do minör tonda- duyulur. Flüt de nefeyle buna katilir. Trombonlarda yansiyan koral bigimindeki kisa gegit bu nefeli atmosferi destekler. Kornonun canli ezgisinin tekrar duyulmasiyla finalin Allegro bölmesine gegilir. Beethoven’in dokuzuncu senfonisinin koralini “Ne§eye Övgü’’yü ammsatan ana tema hemen girer. Ezgi aym nefeli karakterde yan temalarla gelifir. Karanlik gügler yenilmiftir; zaferi belirleyen nefeli ritmdeki melodi kemanlarin güzel sonoriteli Sol telinde kuvvetle yansir. Adagio’nun minör tondaki karanlik temasi, majörde bütün parlakligiyla belirir. Yine Adagio’daki sinirli pizzicato ve Andante’deki basit korno ezgisi bu kez majör tonda zirveye ula§makta, nejeye hizmet etmektedir. Eser, bitifi hazirlayan bu gofku ve parlak tempo hizlanmasiyla (stretta) son bulur. (Süre 40’)
