Volltext Seite (XML)
218 DE PHANTASIIS INTELLECTVS AC MEMORIAE phdntdjidril multis uocas, in tria genera comodiflime ac ueriflime diftribui uideo . Quorum eft unum c tnplcx genat fenfis rebus impreflum, alterum putatis, tertium ratis. Primi generis exempla funtcum mihi tuam faciemuel Carthaginem,uel familiarem quendam ueftrum uerecundum,&f quid, aliud manentium uel mortuarum rerum,quas tamen uidi atqz fenfi,in fe animus for mat. Alteri generi fubijciantur illa qu putamus ita fe habuifle uel ita fc habere,uelut cum differendi gratia quadam ipfi fingimus nequaquam impedientia ucritatem,uelqualia figuramus cum legitur hiftoria.& cum fabulofa uel audimus uel componimus uel fuspica mur. Ego enim mihi ut libet atque ut occurrit animo, nex faciem fingo, ego Medere cum filis anguibus alitibus iuntis iungo,ego Chremetis & alicuius Parmenonis. In hoc genere funt etiam illaqu flue fapientes aliquid ueri talibus inuoluentes figuris,fiue ftulti uariarum fuperftitionum conditores pro uero attulerunt, uteft tartareus Phlegethon,& quinqz antra gentis tenebrarum, & ftilus feptentrionalis continens clum, & alia poeta/ , rum atqz h^reticorum mille portenta.Dicimus tamen & inter dilputandum,puta efie tres 4 fuper inuicem mundos,qualis hic unus cft.Et,puta quadrata figura terram contineri,&f/ milia.Hc enim omnia ut fe cogitationis tempeftas habuerit,fingimus & putamus. Nam de rebus quod ad tertium genus attinet imaginum numeris maxime atq dimenfionibus agiturquod partim e in rerum natura,uelut cum totius mundi figura inuenitur,& hanc inueftionem in animo cogitantis imago fequitur : partim in difciplini s tanquam in figu ris geometricis & rhythmicis muficis, SC infinita uarietate numerorum: qua: quamuisue/ ra,licut ego autumo, comprehendantur,gignunt tamen falfas imaginationes.quibus ipfa ratio uix refiftit:tametli nec ipfam difciplinam differendi carere hoc malo facile eft, cum in diuifionibus & conclulionibus quofdam quafi' calculos imaginamur. In hac tota imagi/ num fylua credo tibi non uideri primum illud genus ad animam priufquam inhxicatfcn fibus pertinere,neq? hinc diutius diflerendum:de duobus reliquis iure adhuc quari poflet, nifi manifeftum eflet, animam minus effe obnoxiam falfitatibus,nondum paflam fenlibi/ d lium fenfuumqp uanitatem. At iftas imagines quis dubitaucrit iftis fenfibilibus multo falfiores F Nam illa qu putamus & credimus fiue fingimus, & ex omni parte omnino fal fa funt& certe longe ut cernis peiora funt qua: uidemus atq fentimus. lam in illo tertio genere quodlibet fpacium corporale animo figuraucro, quanquam id rationibus difcipli narum minime fallentibus cogitatio peperifle uideatur, ipfis rurfum rationibus arguenti/ bus,fallum efie conuinco. Quo fit ut nullo paCto animam credam nondum corpore fen tientem,nondum per fenfus uaniffimos mortali & fugaci fubftantia uerberatam, in tan ta falfitatis ignominia iacuifle. V nde ergo euenit ut qua: non uidimus cogitemus:Quid putas effe nifi uim quandam minuendi & augendi anima: infitam, quam quocunque ue/ nerit necefle eft afferat fecum Qu uis in numeris praecipue animaduertipoteft:hac fit, uerbi gratia,ut corui quafi ob oculos imago conftituta , qu uidelicet afpetibusno/ e ta eft,demendo & addendo quaedam,ad quamlibet omnino nunquam uifam imaginem perducatur. Hinc euenit,ut per confuctudinem uoluentibus fefe in talibus animis,figu/ ra: huiulcemodi uelut fua fponte cogitationibus irruant. Licet igitur anima: imaginan/ ti,exhis quee illi fenfus inuexit,demendo,utdicftum eft,5C addendo,ea gignere qua: nui/ lofenfu attingit tota,partes uero eorum in alns atque alqs rebus attigerat. Ita nos pueri • apud mediterraneos nati atqz nutriti, uel in paruo calice aqua uifa, iam imaginari ma/ ria poteramus:cum fapor fragorum& cornorum, antequam in Italia guftaremus,nul/ lo modo ueniret in mentem. Hinc eft quod a prima natiuitate emei, cum de luce colo/ ribusc3 interrogantur, quod refpondeant non inueniunt. Non enim coloratas ullas pa/ tiuntur imagines,qui fenferunt nullas. Nec mirare quo paCto ea qu in rerum natura fi/ guratur & fingi poflunt,non primo in anima qua: omnibus ineft comixta uoluantur,cum ea nunquam extrinfecus fenferitNam etiam nos cum indignando aut letando,cartcrifc^ huiufcemodi animi motibus,multos in noftro corpore uultus colores formamus, prius noftra