Volltext Seite (XML)
76 loannis Argenterij LiB. II. De vi & asione fpiritus. £ap. X U A E s t A T docendum quienam fit vis huius fpiritus, & quo padlo illam exerceat: qua quidem in re receptum eft , & re&e, omnes acftiones, qua: in corpore animalium fiut, hoc fpiritu egeremimirum cum ille fit calidum innatum influens, fine quo nulla opera tio exerceri poteft.Nam in timore videmus externas partes ineptas reddi ad agendum: id quod alia ratione fime non fit, nifi quod huiufinodi fpiritus, abiens ad cor externa loca deferiteex quo quidem patet,requiri hunc fpiritum ad adiones obeundas, fcd quid ille conferat, & quo modo vim fiuam exerceat, non eft perinde facile docere.Qm enim fpiritus natura,& forma di fti ndos ponunt,voluntillos facultatum efle vehicula, prodireque vna cum illis ab ipfis principijs, 3C ferri per inftnimenta,quae etiam cnafeuntur ab illis fontibus, in vniuerfas corporis partes. Ituq; ani malem Ipiritum fcnfus,& motus authorem efle,quando ille penetrat una cum facultate per neruos,ar gumento putent, fenfu & motu priuari illas partes,quje neruos habent obftrudos aut aliter ita affe g dos,vt nequeat per illos fpiritus trunfire,& fl-cum facultatem, qua pnebet fenfum & motum allatam immitterc:quorum opinio recipienda non eft, quis enim animo concipere pofsit, per neruos denfii corpora,dura & folida,fiubftantiam aliquam prompte fubirc,vndiquaq; penetrarc 3 fiubitd accedere,3c recedere pofle ? prselcrtim q> hunc Ipiritum, nunc tenuem,mune crafliim, & nebulofum efle volunt, aiuntq; fuapte natura furfum fena,adeo vt ad infimas corporis partes, quae moucntur, & fentiunt,& quo peruenit uis ipfii, non nifi ui quadam defccndcre fit aptus. Non (entiri,aut moueri pofle partes quae neruos habent vulneratos, aut obftrudos vc 1 conftridos, verifsimum id quidem eft, at id non probat,hiec contingere,q> occlufir fit uia lpiritui:led ipfi facultati allatum fit impedimentum ob in- ftrumentum kfiim:cft enim illa apta,& nata exercere fiuam vim per inftrumcnta accommodata:c,ua; cum labefadantur cogitur etiam illa fiua opere fruftrata otiari.Id apparet in alijs facultatibus,qug om nes fima fiua inftrumcnta defiderant: vt mirum quoq; non fit, fi illa qua: fenfum, & motum prarbet, poftulet neruos expeditos, & liberos,per quos vis immittaturexerceaturq;. Qmdd fi motus volunta- £ rius, & fenfius prorfius defiderant lpintuum immifsioncm in neruorum fiibftantiam, cur non idem docent fieri in motu arteriarum? non pofle inquam moueri arterias,nifi per tunicas,illarumq; fiubfti tiam feratur vitalis fpiritus.-cum tamen nihil huiufinodi tradant,fcd lolii in cauitatibus ipfis arteriaru eum contineri velint. At hic fpiritus non authoreft motus^quem exercent arteriq, fcd operationum, q in alijs partibus obeuntur.Vt igitur arteris vim cj fumunt a corde exercent abfq; fpiritus immilsio ne,fic par eft exiftimatione, fine fpiritu aliquo neruos vim capere a fiuo fonte, alijsq; partibus coica- re. Addo q> fi natura voluiflet per neruos tranfire aliquod corpus,vtiq; cauitate vt venis, & arterijs il lis dedifli nt,apta ad fufcipiedam,& continenda hmoi fiubflantiam: mirum enim eflct,li partem den- fam,& folidam illa fabricaret,q vellet efte viam fpirituurfed cur(quxfio) non fiun t in neruis frequen tes conuulfioncs,vbi hmoi fpiritus ob crafsiticm, & copiam heret in illis ? prarterca fi animalis facul tas fpiritu eget per neruos tranfmiflo, quo modo fient opera principum facultatum ? quas in cerebro abfq; neruis obiri credimus non tamen line fpiritu aliquo. Igiturfi fpiritus quibufda facultatibus fua j) prallant uim alio modo,quam q> penetrent per folida inftrumcnta,cur idem in reliquis non concedi mus fieri pofll?Vrgent quoq; hanc opinione nonnulla argumenta, qug fuperius adduximus ad rcfcl lendam fpirituum multitudinem;nam li proprius fpiritus requiritur in omni adtione, & ille fertur J> venas,arterias, & neruos,nonne ob vaforu, & inftrorum vicinitatem mifccbuntur, & confundentur inter le hi fpiritusPreddeturq; quilibet illoru ad fiua munera ob miftioncm alioru ineptus?Sunt igitur nuga: q dicuntur de delatione facultatum beneficio fpirituum,qnquidem etiam Galenus(Vt antea co , memorauimus)aperte teftatur aialcm facultatem fine fubftantia aliqua vniucrfio corpori communica ri,non fccus atq; folis fplendorem,qui in terra demittitur,in aliaq; fiipcriora elementa porgitur abfq» vllo corpore, quod ille fccu aduchat.Quod fi fpiritus a corde per arterias fertur,& diftribuitfpef vni uerfiim corpus,non tn propterca crcdendu eft illum efle veh iculum alicuius facultatisrquandoquidem vt fiipra & alibi euidenter offendimus, nulla a corde emanat vis in alias partes , praterq m arterias pulfimdi facultas:quam quidem recipi fine aliquo fpiritu paulo antea diximus, & cx eo agnofeimus, E quod huiufinodi vis in fubftantia & corpore arteriarum fit, fpiritus autem in illarum cauitate tan- quam in canali quodam contineatur. Putamus aut nos non alia ratione conferre hunc fpiritu uniucr fis operationibus corporis,quam quod fuo calore excitet infitum lingulis membris calorem,& ci(vt aiunt phi!o(bphi)a<5tum det & pcrfc<5Honem:hunc.n.fuaptc natura inhabile ad agedum,& ucluti no tentia contineri in partibus,antea ex Galeno oftendimus.Influcntc igitur calore a corde,' uc qui imi tus eft,excitatur, & vniucrfie facultates, tum congenita: partibus, aut qua: aliunde immittuntur, ubi ualcnt inftrumcnta propria, & adeft materia ubi ea requiritur, & aliae adfunt cauiar neccflariie in fingulis adtionibus,iam moucntur,& apta fiunt ad agendum. Neque enim alia quatrcnd.i eft agendi ratio in hoc fpiritu, quam in ipfo calido natiuo, cum quo idem eft, aut prsecipuam uim calido largi tur . At fi quis quierat,quur ligatis neruis fenfus Sc motus amittatur in illis membris,qua.- poft vin- . 1 ✓ cula