Volltext Seite (XML)
, Dc Somno Sc Vigilia. 75 A tiuum fpiritum habere,eo uigere,illum in corde fedem tenere,qugritq; an idem femper fit, an femper diucrfus efficiatur , alia nonnulla illic de eo tradit: ex quibus quilibet intelligere pot, eum authorem unum duntaxat ponere fpiritum,inftrumentum ad omnes corporis fun<ftioncs,etii interim cocedit il lum mutari, nec femper libi fimilem effe, quoniam nec id quod eum gignit, nec illud ex quo gigni tur, femper libi fimile eft, Hsec itaque conuincunt vnum effe fpiritum, quem nec vitalem,nec ani malem,nec naturalem re£f e appellare poffumus,fi his nominibus intclligamus, quod alij ha&enus in tellexerunt, quod fcilicet diuerfam habeat formam, & vfum, qui vitalis efl, ab eo qui naturalis vel animalis dicitur: nec pofsit vnus effe aptus ad alias fundtiones diuerfas a fuo nomine obeundas : id efl: quod vitalis duntaxat adtionibus vitalibus, fieut animalis animalibus & naturalibus inftrumctum fit aptum: fed fiquis vitalem eum vocare velit quando miniftrat vitalibus, & eundem animalem cum animalibus,Sc naturalem cum naturalibus famulatur operationibus, concedo illi vt in eadem re diucr fis nominibus vtatur, Verum ficut nec humores,nec calorem innatum appellamus diuerfis nomini- B bus, fumptis a diuerfis facultatibus, & partibus, quibus fuos prabet vfus : fic prae flat hunc fpiritum vno & eodem nomine perpetuo nuncupare :& apte profedto fpiritum hunc innatum vocare pof- fumus, vt vocat Arifloteles, ficut calidum innatum dicimus, cum quo idem ille eft:qui poftea vt ip- fum calidum innatum fuas recipiat diftindtiones:quod vnus inquam fit fpiritus infitus primis prin- cipijs, alius in fingulis partibus a primis principijs rcliftus : quem verius aerem,aereamque fubftan- tiam, ex qua res vt ex alijs elementis componitur, quam fpiritum,qui vim aliquam propriam amplius habeat,dicemus cffc:tcrtius vero influens,qui caufa efl omnium a<5tionum,quse in nobis fiunt,quiq; fouct,& coferuat aeream illam infitam fubftantiam: qua: quo modo fiant, & reliqua qua: funt huius tradfationis fcquitur vt doceamus. Dc materia & loco in quo fpiritus gignitur & continetur. Cap. X. V I multa genera fpirituum effe in noftro corpore afferunt, aiunt quendam ex illis gi gni ex ccelefti quadam fubftantia,alium vero ex puriore elementorum portione,alium ex alio fpiritu fieri,vt vitalem ex naturali, animalem ex vitali: ipfum vero naturalem ex vitali i ipfum vero naturalem ex fanguinis tenuiore fubftantia: eum vero qui conge nitus eft fingulis partibus, ex naturali nutriri, fouerique: qui certe nequeunt ha:c pro- baremam fi authoritate certandum eft, nullum inueniemus ex antiquis feriptoribus, qui dicat ali quem gigni fpiritum ex ccelefti, & immortali materia, aut congenitum fpiritum ex naturali ali, & conferuari,aut ipfum naruralem ex fanguine, aut vitalem ex naturali procreari:quod fi ratio aliqua effe poffet,qux id offenderet,cur illi ea prsetermiferunt?dum hxc tradunt, quafi leges effent, aut pro- hetarum decrcta.Galenus inter illos de nutrimento,& generatione innati fpiritus,vitalis,& natura- s nihil aperte fcribit:aialem vero partim ex vitali,partim ex aere infpirato oriri vult. Efl qn dicit il lum efle exhalationem benigni fanguinis,quodetanteaex libro fexto devfupaitium retulimus, elin is dem inquam gigni,& contineri in arterijs, venis, cerebri ventriculis, & fubftantia illius,hac enim ex his quae fuperius didta funt, omnibus patere puto: qua quidem refellere fuperflum effe duco : quan doquidem fruftra illorum generatio,& nutrimentum quaeritur, qua non funt,nec efle pofle offendi mus. Nos autem putamus,vaporem & fpiritum aliquem in omnibus corporis partibus contineri, ex primis principijs,& continuo gigni pofle, quoniam materia humida nunquam dccft,nec calor,qui ex illa vaporem eliciat Verum fpiritus ille qui immittitur aliunde, & author eft omnium operationum, & vchiculum'caloris,a corde omnino nafcitur,effluitq; per arterias in vniuerfiun coipus, id quod ip- (ius cordis,& arteriarum conftitutio ad gignendum,& continendam talem materiam apta,manifefte oftenditEft enim in corde finus finifter feptus munimentis fortioribus,ex carne crafsiore, & durio re, quam neceflarium eflet ad fanguinem folum gignendum , & conti nendum: feruet perpetuo qua: continetur in eo loco fubftantia,fpiritusq; multos emittere cernitur.Sunt porro ipfis arterijs data: du plices tunica: valida: & craffo, ac qua: in illis continetur materia, vel tota, aut certe maxima ex parte, j: vapor eft, & fpiritus. Igitur fpiritus huius fons,& origo eft,cor, & in eo maxime finifter ventricu lus per arterias autem tranfmittitur ille, & fpargitur in omnes corporis partes, gignitur autem in ipfo corde,ex vniuerfis quidem humoribus, quos fanguinis nomine nuncupamus, fed tamen plurimam fui portionem accipit ille ex aerea,aquea,& ignea materia, nimirum quod ea promptius attenuari, Sc in fpirituofam fubftantiam mutari, fit apta, nataque, ex aerea autem fbla non fit, quoniam fpiritus crafsioreft quam aer, nec ex ignea duntaxat, quod mites fint fpiritus qualitates, acres autem & mor daces in igne. Nec etiam ex folo aqueo elemento fieri ualet, quandoquidem plurimum habet in Ce caloris, Quapropter redte Galenus feptimo de placitis feribit, fubftantiam fpiritus maxime efle ae ream,deinde igneam, tanquam aer praecipuam uim in huius generatione obtineat, deinde ignis, po- ftremb aqua, nam aqueam& aeream efle calidi innati fubftantiam, quod antea idem efle cum fpiri tu,ex quo quod ille feribit in primo libro aphorifmorum, offendimus.