Volltext Seite (XML)
De Somno $c Vigilia. 53 A uore,aut putredine confiftunt,obfu-nt longi, frequentes q; fomni.BreuibusqUOq; fomnis contentos effc oportct,quos ex capitis vitio vexat comitialis morbus,aut capitis grauitas, aut vertigo,aut furdi- tas, vel aurium tinnitus: qudd fi hsc mala cx ftomacho originem habeant, non continui, & longi, aut profundi fed plus vel minus, pro partium affedarum ratione, breues, & per certa interualla, in- lerrupti,& leues (omni adhibendi: quoniam & capiti, & ftomacho,caloris adione, & opera profpi- ccre neccfle cft. Illud quoque rede-dieitur fomnum nimium ucl breuem, uel longum corpus exte- nuaremam qui longiorcft, internum humore vehementius depalcitur.qui ucro breuior cft,non fa tis concoquit humores, quantum cftncccflarium ad alimoniam^ & incrementum:ac immoderate ob longiorem vigiliam corpus diffoluitur: vtroque ergo modo contingit corpus extenuari, Habent & fuos ufus fomni quieti,& tranquilli in his,qui uniucrfam caloris vim requirunt in vifceribusmcc uti litate quide carent turbulenti,infomnijsq; plcni.Nam quibus commodius eft leniter dormire,& calo rem ipfum verfari circa caput, eorum malis medicinam prcebcnthuiulmodi fomni, quandoquidem 5 infomnia quae exercentur in Cerebro,nequeunt fine calore confiftcre,quo interim, malis illic affligen tibus , fuccurritur. A prandio fomnum obeffeuniuerfis vulgo creditur, & a medicis quoque tra ditum cft, eo enim caput repleri , & grauari, fluxiones ad fubiedas partes moucri, concoftio- nem ventriculi labcfaftari, ftupidos reddi fenfus aiunt, propterea longis dicbus(inquit Cclfus)me- ridiari potius ante cibum, fm minus poft eum. Negare certe non poflumus, eum obefle praefer- tim non confuetis dormire, aut paulo longiorem fomnum trahentibus, aut cubantibus. Illud quo que obieruatum eft huiufmodi fomnum magis obefle teftate quam hyeme, & in locis calidis, & hu- midis, quam in alijs. Vnde Romce ceftate dormire a prandio pernitiofum flbi multi fentiunt, ve rum perinde facile non cft caufas iftorum reddere. An ideo obeft fbmnus a prandio,quod concodio qua: in uentriculo fit,calorem ad fercuocct,qucm acrco tcmpore ad externas partes commouct,adec> ut ex hac pugna diftradus calor moueat alimentum,fed concoquere nequeat; Hanc enim caufim cft fe,id docet quod a:ftate magis quam hyeme,& in locis calidis,& humidis,magis quam in alijs,a pran C dio obfit fomnus,cocnim tempore,& in illis locis, calor externus maiorem vim habet alliciendi calo rem ad externa membra, & cum eo attollendi plurimos vapores,quibus caput repletur, grauaturque. Porro breuifsimus fomnus a prandio minus nocet, quod calorem folu colligat ab externis partibus, reuocetq; ad concodioncm alimenti obeundam,ubi cum minimo temporis momento moretur, ne quit uaporibus caput replere,& interim uires recreat,prohibetq; maiore fieri euaporatione, & fi qug erat in capite, & fenfibusgrauitas euanefeit, recurrente enim calore ad vifccra intima, fimul ncceflc cft uires recreari, & introcedere humores,qui grauitatem ftupiditatemque afferebant. Q^uod fi paulo longior fomnus extittrit, uires quidem reparat contraftione caloris, fed multa euaporatione, capi ti, & fenfibus obeft. At fi protrahatur fomnus meridianus,donec concodio inucntriculo plane fit abfoluta, minus quoque noect,quoddoCent ebrij,qui huiufmodi fomno, omnem grauitate difcutiut: fed interim alia ratione obeft, quod jiodurriunt fbmrnun,quem natura expedit, impediat, trahatque coquis in malam confuctutUnem.Dormiendum ergo a prandio,fi nequit fomnus euitari,minimum, D aut plurimum, ut folum colligatur calor, & uires recreentur, : ex negotiis, 8c uigilia diflbluta:,aut per ficiatur concodio, alius ucro qui eam inchoat, ncc abfoluit, illa parit incommoda, qua: meridiano fomno tribuuntur. Qudducrb fcdonte corpore captatus huiufmodi fomnus minus noccat, quam decumbente, caufa videtur efle , quod faCiliofprsbcatur exitus uapori afeendenti, credo corpore, quam iacente. Hac ergo ratib docet dicenda efle de fomno qui a prandio initur, fpedandum tamen cft in fingulis id quod iam fecit co{uctudo,nam qua vfu longo inualuerunt,etiam fi non uidentur re (pondere corpori,tamert UOn nocent, aut etiam profunt, Non folum vero no6turnus,fcd etiam quili bet alius fomnus^pii protinus a cibo inuadit,obeft:quoniam ftab cdpetitur auxilium ad concodio- nem alimenti,qua: in Ventriculo perficitur, neccfle cft illlud prius mifceri, defeendereque in locum , vbi concodio potifsknum celebratur, id quod aliquam moram , & motionem poftulat. Cate* rum eos expedit in molli ledo dormire, qui frigidiore, ficciore, gracilionequc funt habitu, con tra ucro in duro, qui contrario modo funt affedi, ita enim temperantur naturae excefliis . Porro I captandus fbmnus eft, nunc credo corpore, aut cleuato capite, ut prodeflc agnofeitur, aut obeft fe,obmala quae inferiores partes, aut fuperiores infcftant. Nihil enim perpetuum tradi poteft jn tanta morborum varietate, quifibi propriam ex fomno, aut ex alijs rebus medicinam poftu- lant. Atque haec-quidem de fomni facultate. At uigilia ab initio calefacit, quoniam uigilan- do, animalia agunt, & mouentur, qtia ratione pariter ficcat , nam caloris cft exficcare, & per uigiliam in aerem ambientem humores coritentos in corpore digerere: quod fi longius protra hitur vigilia, iam deficiente humore, fine quo nequit calor c^upcrarc, nccefle eft corpus refrige rari , & exficcari, coricodionem ucro iuuarc poteft vigilia , ubi fuperfluus humor illam impedit, qua quidem ratione crafla , & humida corpora , non paruum auxilium capiunt ad concodio- nem ex uigilia . Csterum nifi prxcefferit fomnus , qui concoxerit alimentum in ventriculo, labcfadatur appetentia ex vigilia, fiquidem oportsct praecedere prioris alimenti concodio- Ioannis Argent.de Somno otYigduw ^ 3 ncm *