Volltext Seite (XML)
5 % Ioannis Argcnterij " Lib. I. dem corporibus poftit obircihac enim contempta ratione Ariftoteles tribuens fomno, quod longi»^ ri fomno duntaxat coirucnit,errare videtur,ait enim ille vigefimo leptimo problemate feftiorus vn- decima:, fomnum tota corpora, tum membra lingula facere fegmora: quod experientia falfum eifc oftendit: nampoft fomnum moderatum pro cuiusque natura,validi,agiles,Sc prompti ad omnia of ficia furgimus * longus vero corpus grauat,legniusque reddit . Poftcavero expendendum eft, quid gb eodem fomno in diucrfis corporibus oriri lit aptum. Igitur lomni facultates ad hanc rationem relpicicns, expendere quilibet poteftmec tame nos grauabimur exemplis quibufda patefacere, quod methodus obfcurius docet: lingula vero prolequi nec volumus, nec polfumus. Somnus ergo & vi gilia omnibus conferunt,quibus a natura funt dati: nec opus eft medico , aut; alio qui modum illis imponat, fi modo corpora refte fiint affedta: qualia funt,qua talia a natura fitnt conftituta, nec po; ftea mala educatione corrupta, aut morbi $, aut alia re afflida: nam lomnus eo quod calor ad inter na vilcera contrahatur,cpncodion^Sperficit,humores gignit,quibus corpus nutritur, & calor auge tur : vigilia vero concodum alimentum caloris motu, digerit per vniuerium corpus, externis parti-1 bus robur addit, eaulaque, cft, vt ftnfus, motus & alia vniuerfa officia, quas in externis partibus exercentur, optime peragantur: hac enim vim,& motum calidi innati fequi neccfle cft:, vniuerlis corporibus, quibus lomnus, & vigilia a natura fiint concefia- Has vero adiones aliae fequuntur: nam fomnus necefiario humedat ex fili ratione, co quod natiuus calor ad interiora vifcera dormien tibus reuocetur, humoresq; gignat, quibus corpus humedatur; & interim dum calor ipfe in parti* bus internis verfitur, corpus vehementius non digerat. V t igitur lomnus omnes humedat,& vigi lia exiccat,lingulisq; profunt rede alfedis, fic alijs obeft,nunc fomnus,nunc vigilia, raro vtrutnque obeft, nocet enim lomnus,fi interna vilcera fluxiones humorum vrgent, autex rigore febrium, aut Yteri fiffocationc, aut aniir.i defedu, aut alia cau la, calor ad interna vi Icera compellitur,tunc enim vigilandum eft, dormiendum vero, fi fitnguis per externas partes erumpit, aut Corpus digeritur cx nimio fudore,aut alia-externa euacuatione. Hoc enim inteHedo,quod per lomnum calor, & hu mores ad internas partes fefe recipiant; per vigiliam vero extra erumpant, quidq; fequatur ex calo- C ris, Sc humorum motu, facile erit perfpiccre, quibus & quando lomnus ,& vigilia, obeffepef fint. Nam vtobcft fomnus quando inflammationesgignunturin partibus internis, fic tunc p- ra " defl, quando iatft lunt genita , illo enim tempore purgandum erat auuerfione, quod vigiliu com-r mode praftat, hoc vero ad concoquendum conclufum humorem, calore natiuq ,& fomno °p l,J cft, led non longo, is enim vilcera tandem grauat, vigilia vero rurlus cft opus, vbi iam dilcuticn- dus eft humor, qui inflammationem parit.Sic lan,e vbi incipiunt inflammationes in partibus ex ternis , lomnus cft acccrlendus, tunc vero vigilandum , quando carum concodioni,£c difloluP 011 * ftudendumcft.Porro fomni differentia;,qua; fecundum naturam funt, ideft quas natura rede affc «fta requirit, lemper profunt, quare non eft opus docere effedus, qui a moderato fomno proue fl ^ c in corporibus bene affedis, nec modum illis conftitucre. nam optima natura vt Galenus lct, fibiipfi regula cft, nec dodtore opus habet, vt eligat, quibus eget,in alijs vero corporibus^' queunt prodefle qui tales fiint lomni, quippe cum deficientibus, aut exuperantibus effcftiv 1135 ^ caufas relpondere fit neccfie, Alia cnimfunt corpora, qua caloris contractionem, & moramdi utur * niorem, vehcmetiorcm,& frequentiore poftulant, alia qua contrarium exigunt,quo quidem fit, vt lomnus, qui temperaris hominibus prodeft,illis obfit,confcrat vero nunc longus nunc breuis, ulias qui a prandio aduocatur, aut qui alias libi differentias aflumpfit. Porro longus lomnus eft, mCH ‘ diocritatcm excedit,breuis qui ab ea deficit,mediocritatem vero pralcribit mcdiocris,& temperata natura, eum enim mediocrem lomnu vtalia omnia,quorum vim in medicina expendimus, medio cria vocamus, quo contenta cft temperata hominis natura, & fere experientia cognitum eft, ei lui fleere fomnum ft-ptem, aut odio horarum.ut igitur lomni mediocres, in omni differentia, qujq; no nifi no<5urno tepore,affumpto cibojdilfolutoqj calore, ob animi corporis q; procedentes attip- nes,8c loco cornodo,& primu, in latus finiftru,ut uentriculo concoquenti accedat calor cx decubitu, deinde in dextrum ut facilior reddatur in hepate alimenti concoCti diftributio,captati profunt opti- me affedtis corporibus : fic illis qui difficile alimcnturn concoquunt ob ventriculi frigiditatem, aut n adurunt ob nimiam caliditatem, & ficcitatem , aut uniuerfo corpore fiint biliofo,ant pituitareddun- dant in vilceribus, aut plurimum edunt, vtiles fiint longi, quieti, continuati, profundi, & re fupr» no corpore,atque etiam a prandio acccrfift fomni.Qui vero alimentum facile concoqunt,aut ftngut ne abundant,vel parum edunt, autcralfo,&obclb funt corpore,ij breuiore ibrnno contenti effe «■» bent.Cccterum nocent profundi,logi,continuatiqj lomni his, quibus caput cft frigidum,aut humi? dii,aut quibus extrema partes refrigerata: funt,hac enim corppra non foruntfipc noxa diu calons u* fluentis a partibus infirmis ablcntia.Non ergo mirum fi pueri,mulieres,crapulofi, & ftudiofijitca- rum Iongu,& profundum fomnum requirant, eft enim in illis, quod di turnam & uehemente, caliat jflionem in uilccribus requirit. Ac non lolii quidem in cprporibus bene ualcntibus, fed ctia m agro tis plurimu refert,hoc aut illo Ibrnno uriietemm in cotineribus febrjbus,qua ex « n g uulls te p* uorc,