Volltext Seite (XML)
De Somno & Vigilia I 43 A & illos profundos, pro fui exceffu inducit: quia illa calidi, quod in co afcendit, vim frangit, & fiftit: nam calor humida qualitate retunditur, Se dum in ea vincenda laborat, prohibetur vitra progredi. Addo quod humida cerebri temperies, materiam humidam procreet, qua: obfiruit, grauatque cere brum, quam prius a calore difeuti ncccffe eft,quam ille ad fen foria properare valeat . Atficcitas non mouet quidem calorem,fed pofteaquam ille ad cerebrum venit, liberum tranlitum ei.concedit, vnde vigilia & leuifsimi. fomni his,qui cerebro funt ficco, contingunt. Ex quibus quidem facile eft intclli- gerc, quo padlo quaelibet ex illis qualitatibus cerebri, fola aut cum alijs coniun&a, ad vigiliam, & lomnum, atque eorum differentias conferant. Dormiunt profundum fomnum, qui in magnis te nebris uerfantur ,leuifsimum uero, qui in luce fomnos captant. Praeterea ex fuauifsimo cantu, aut afsiduo, & uario motu, profundi fequuntur fomni. Quod etiam illis contingit, qui plurimum,aut craffum alimentum affumpferunt, aut imbecillo funt ftomacho & hepate, aut pituitofb humore iit vifceribus abundant. Propterea athleta:, ruftici, ftudiofi literarum, & mulieres plurimum, & pro- B funde dormiunt. At foporiferis auxilijs, ut la&ucae ufu, uel frigidae aqux potione,refrigerato calo re,fomnum profundum nobis conciliamus. Profunde dormiunt illi quoque, qui uias per quas calor petit fenforia, validius obturatas habent: propterea melancholici parum, & lcuiter dormiunt, quia vias habent ob ficcitatem corporis expeditas.eadem fane ratione Cx vini crafsi,& turbulenti potione accidunt profundi fomni: quoniam calidi innati fubftantia grauis, ad motumq; inepta redditur. At ex contrarijs caufis, leues fomni proueniunt,quarum quidem rerum vim, fi quis exploratam habeat, intelliget utique in qua temperie, habitu corporis, fexu,aetate, vi£tu,anni tempore, cadi flatu,& alijs rebus, cx quibus animum,corpusque mutari contingit, fomni leues aut profundi oriantur. Illud ve ro videtur hoc loco explicandum,an breucs,& leues fomni,longi, & profundi,perpetuo inter fc con- iungantur, an eadem caufa lcuem, & breuem, longum, & profundum fomnum femp er committat, an vero contingat differentias has fomni, & illorum caufas fciungi. Galenus fblet fere haec inter fc fcmpcrconiungerc, ut ex alijs multis locis patet, tum maxime ex arte mcdicinalnfcribitenim eo loco C eos , qui calido funt cerebro, breuibus tk leuibus fomnis effe contentos, multum vero , & profunde dormire, qui frigido,aut humido funt cerebro. Videntur etiam illa, quee fomnos longos conciliant^ eofdem profundos facere, vt doccntilla, quae fopores committunt,qui omnes longi, & profundi fo- lent effe. Verum etfi faepe contingit,hxc inter fe coniungi:tamen eft aliquando reperire, vnum fme alio confiftere:idq; duobus modis:vno quum inter fe committuntur longi fomni,& vigiliae caufae: al tero cum opera quae per fomnum fiunt diuturnam quidem natiui moram, fed non uniuerfam illius vim exiguntttunc enim contingunt fomni longi, & leues. Priorem quidem modum exprimunt fom iti,'qui fiunt in illis, qui calido, & humido, aequaliter exuberantibus qualitatibus, flint cerebro: nam plurimus humor diu impedit caloris motum:at calor ipfius cerebri, fua vi alliciens ab internis fonti bus influens calidum , illius partem ad fe mouet, unde profundi fomni in hac repugnantia efTe nc- queimuldem accidit his,qui tardius concodtioncm alimenti expediunt,& continuis cogitationibus, aut eo praefertim tempore quo ad fomnum accedunt, implicantur: in his enim mens, caloris partert» X? ad fc trahens,profundos fomnos fieri impedit,longos tamen requirit, & facit COncodtlO. Qui ucro craffa, & dura, fed pauca, uel multa, & fimul tenuia, & mollia alimenta afliimunt, longum fom num exigunt, fed non profundum: quoniam uniuerfa caloris ui, in hoc opere nequaquam eft opus. Dc caufis fomni tranquilli & turbulenti. Cap. xix. Ere quidem accidit ut qui profunde dormiunt non femnient, id q; merito, nam cum nequeat aliqua adtio exerceri abfquc calido influente, rationi confonum uidetur,ima ginationem, & mentem per infomnia uagari non poffc, quum natiuus calor uniuerfiis in profundo corporis concluditur. Propterea re&e Galenus libro quarto de fanitate tuenda,frigidos fuccos,profundos & longiores fomnos inducere,calidos uero,& mor daces,vigilias,'fomnosque varijs imaginibus plenos, inquietos & turbatos efficere feribit: tanquam I cum leuibus fomnis infomnia coniungaturiquod fi aliter nonunquam accidit, caufa in his,vt in alijs omnibus infomnijs,adillam facultatem,ad quam infomnia pertinent,eft referenda,fiue imaginatio, fiue niens, aut alia fit: quam quidem abfiirdum non eft quiefccntibus fenfibus aliquid agere poffc : nam vt fine corporc principcs facultates confiftere poffc creduntur, fic in corpore illis fiifficit,vcl fo- Iusinfitus calor, aut certe exigua iufluentis portio. Porro iucunda,vcl molefta infomnia fiunt, vel cjc rebus,, qua: fomniando repetuntur, quomodo fomniamus ea, qua: antea cogitauimus,aut loquuti fuimus,aut fecimus cum voluptate,aut moleftia,uel ex corporis conftitutione nafcuntur, qua ratione melancholici da:mones,& triftia omnia,pituitofi pluuiam, & aquofa, fanguinei rubra, biliofi flaua , & ignea,& uenerea,qui femine abundant,fomniare folent, qui uero putriclos, & corruptos humores habcnt/jetida,qui puros la:ta,& iucunda per infomnia reprgfentant. Atque hxc ex corporis confor- tio contrahit animus, illa uero ex filis obieftis fingit, & commemorat. V ... DC