Volltext Seite (XML)
jmnuA orem >s4 ue ibi>& otutn ,rpuSi icn tl1 mofl tates» m- tuan- ■ ur >‘, B I»ub ] inn 1 ' :aS hi ><* noiv pari' iflU' ; Clll- tiofl 6 n lUt pon' «P.C f< pir k •or‘ a itf -H* $ tJ' iK / ii 0 ' P eifl> ii>n* vi' hu' $ ■bf° lare Icit» ,u«f ”7 c‘" .ni- fo' V ' De Somno & Vigilia. 4i « « • , ^ # 11 A duritie cerebri,cauitates ampliores funt reddita;, vt qua non concidant, ficut in ali js statibus ex in- fito fjpcrfluo humore: quare non plus poteft humor, qui co tempore redundat, quam amplitudo cauitatum , qua ea etiam state funt expedita;: vel forte id fit, quod humor pituitofus, qui in leni bus gignitur, nequaquam in capitis finibus maneat, fed deorfum ob grauitatem, & multitudinem pellatur : adeo vt ille nihil conferat ad fomnum conciliandum : docent autem humorem recedere a cauitatibus cerebri, continua: deftillationcs, & expuitiones , quibus (enes molcftantur. Accedunt &alis caufe in (cnibus, qua: fomnos breues reddunt: nam vt illi parum edunt: lic non habent, quod intus diu calorem detineat, ac quum multis cogitationibus, & curis vexentur , eundem co gunt in externis partibus verfari, ex quo maxime vigiles redduntur. Eodem parfto, qua: extrin- fecus caloris motum ad fenforia impediunt, refrigerando,denfando, repellendo, tanto quidem lon giores illa fomnos pariunt, quanto vehementius, & diutius vim fuam exercent. Proinde rcbte dibtum eft ab Hippocrate, hyeme fieri fomnos longifsimos, quia co tempore noftes longiores B funt, & aer frigidior, qui calorem a capite diu repellit, arectque. Neque enim recipienda eft Mon- tani, & aliorum interpretatio, qui aiunt cum authorem voluifle, ideo (omnos fieri longos hyeme, quod eo tempore plurimum edamus: fic enim non quid anni tempus, fuapte natura faciat, doceret, fed quid illis contingat, qui ex alijs caufis (omnos captant. Nam non folum hi, qui multum co medant hyeme , fed etiam qui parum, plus dormiunt, quam alij, qui alio tempore eandem viuen- di rationem (eruant. Ergo ex temporis natura, non autem ex eo, quod aliqui in co faciunt, fom iti caufa petenda eft: nam plurimi funt, vt mulieres , & agricola:, qui plus edunt xftatc, quam hye me , & quod plurimus cibus hyeme facit, idem poteft larga potatio seftatc praftarc: quum tamen omnibus contingat,minus aftlatc dormire , nifi vel lafsitudo, vel alia caufa accedat, qua: ex alia ra tione mutet, quod temporis conditio facit. Ex quo quidem patet, capitis, vel aliarum partium re frigerationem caufam efle vt fomnus fiat, & ille quidem vel longior, vel breuior, pro ratione ipfius frigiditatis: calor uero illarum partium vigiliam breues fomnos parit. Vnde videmus illos qui C reftum fentiunt in capite, aut in corpore brcuifsirrus fomnis eflc contentosiallicit enim capitis calor ad (e natiuum calidum a corde,ac internis fontibus excalcfa&is, idem (ponte prodit ad fenforiaiquo fit vtbiliofis maxime conferat, ad fomnum conciliandum balneum humebtans, & refrigerans: illis vero qui ardorem (entiunt in capite, prodeft ad longiorem fomnum captandum, dormire capite nu dato, ucl in loco frigido: nam frigus calorem influentem a fcnforijs arcet, eundem vero allicit, qui in illis eft calor. Vigilant, aut certe brcuifsimos (omnos faciunt, qui doloribus vexantur: cogun tur enim inftrumcnta (cnfus, a violentis caufis agere , ad quod (equitur vigilia. Verum (e(e remit tente dolore, aut etiam perfeueran te, tandem cogitur animal dormire, nimirum deficiente calido innato, fine quo nulla abtio exerceri poteft . Habet voluntas noftra fuam quoque jim, in longis aut breuibus (omnis conciliandis : nam in magno ocio & animi fecuritate longifsimos, & dulcifsi- mos (omnos captamus , brcuifsimos vero, vbi in mente manet, ob ncgocia Turgendum, ucl ob peri cula fomnum interrumpendum effe, tanquam animo , & uoluntati deliberanti pareat ( vt diximus) D calidum innatum,& ab co non folum fomnus, & vigilia, fed etiam vniucrfa: illorum differentia: na- fcentur. Porro in locis obfcuris plurimum dormimus: minus in claris, quia in his eft quod fenfus moucat,in illis vero ncquaquam:vndc multi expcrcbti in tenebris, redormiunt:aduenicnte vero ela ta luce, prorfus excitantur. - Conftat ergo fieri breues, aut longos fomnos, ob longam aut breuem moram calidi innati in vifctribus, ob illa qua: plus, vel minus impediunt illius motum ad fdnforia, refrigerando, diffoluendo illius fubftantiam, vel ipfum reuocando, vel claudendo viam,per quam ad fenforia fertur,vel rcmoucndo obiefta, vel deorfum pellendo, uel furfum impellendo,aut rcftum il lius motum impediendo: in his enim fi quis fingula ferutari velit, inuenict femper quid huiufinodi fomnos parere fit apturmficuti & alias fomni differetias, de quibus pauca folum fubijcianuquoniam cx pradi&is vniucrfa illarum ratio facile intclligi poteft. De caufis fomni profundi & leuis. Cap. XV1111. A v s A M immediatam profundi fomni docet Galenus libro primo de Symptoma tum caufis, vbi feribit fomnos tanto profundiores fieri, quanto minus influit faculta. tis fenfificae ad fenforia, 5c refte qui dem, verum quum fcniifica vis, non per fo, fed ca loris natiui abfentia, fomni fit caufa: dicendum eft, tanto profundiores (omnos con ciliari , quanto magis impeditur calor ferri ad fenforia.: nam ad portionem influentis calidi, aftiones fieri, rationi eft confonum. Igitur illa qua: vniucrfum calidum, aut certe maxi mam illius partem prohibent ferri ad fenforia, (omnos profundos excitabunt, lcues vero, qua: con trario modo habent: quod quidem exemphs docere eft promptum.Nampoftlongum autvehemen tem laborem corporis,aut animi,profundi (equuntur fomni. Idem fit poft longu vigiliam & fguifsi- mos dolores,ac ob alias vniucrfas caafas,qua: calidu innatum vehementius digerunt, & abfumunt. Pariunt