Volltext Seite (XML)
De Somno 6c Vigilia. 37 ^ mobilitas,ex quo induit {equitur quicquid dormit fenfitiuam partem haberenllud autem cffc fenfiti- uum quod adtu fentire potcfbquod quum per quietem fieri nequeat,accidit nullum effe fomnum,qui expergefieri non pofsit.Hacc Ariftoteles. Sed quid dicemus de his, qui incidunt in fopores, a quibus nunquam excitantur, fcd moriuntur ? veluti his contingit, qui papaueris fuccumliberius fumpfcrunt, *utlethargo,vel attonito morbo furit correpti. Nam vt naturales fomnos, qui a moderatis caufis fiunt finiri videmus, fic alienum non eft,morbofos aliquando ita inualefcere ex (magnitudine caufa- fi«n,qus calorem contrahunt,6c contradtum (uffocant,autex validifsima obftru&ione, ei viam peni tus procludunt,vt nunquam poftea vigilia redeat-.quos quidem fomnos fi Arift.comprchcndit,vt po- ftulat ipfius traftatio ,qua communia fedatur & fe complodi oftendit, quum ait in libro de Somno, & vigilia,nullum effq fomnum,qui expcrgifcibilis non lit,idque colligit ex praecedentibus,vbi fomni, & vigilia naturalis,& morbofae generationem,& folutionem quarit: videat ipfe quam rede hac di- catrnam, vt antea diximus,haud raro eft videre per morbos , fomnum & vigiliam, qua nulla arte re- g primere,aut finire poffumus. Satius ergo eft putare,folos fomnos, qui funt fecundum naturam,ne quaquam perpetuos elfe poffe,quoniam mediocres funt caufa:,quas calor, & natura facile abigere va leant . Ac nec illud forte caufam reddit finis fomni,quod ait fenfitiuum illud effe, quod adu fentire poteft. relinquitur enim docendum, quod hic quatitur, quid inquam iit, quod quiefeentibus, & ceffantibusper fomnumfenfibus, rurfus eos adu fentire faciat, vigiliamque inducat. At nec illa Tatio eft, quam idem author in fine libri de Somno, & vigilia habet: ait enim expergifei tunc a ni- *nal, quando abfoluta eft concodio ,& calor, qui ambientis frigoris opera, colledus, contrade us que euicit: atque fanguincmfeculcntum a finccro difereuit. Vult igitur fomnum finiri, quandoca- lor contradus concoxit, & fingtiinemcraffum& impurum feparauita tenui,Se puro:tamdiuque illum durare , quoad purus ad partes fupernas, turbulentus vero ad infernas fequeftratus , delega- tusqite fit: quo pado , inquit, animalia ab onere cibi abfoluta, excitantur. Sed enim quum fomnus ("vt antea offendimus) fiat, eo quod calidum innatum nequeat ferri ad fontem fenfuum, £ & ipfa (enforia: plurima: autem fint caufae, quae illius motum impediunt, oportet vtique illum tam- diudurare, donec vida-fuerint illa, qua: eundem pariunt , tunc enim finietur fomnus,& fe- quetur vigilia . Igitur fi fomnus fiat, co quod calidum innatum ad concoquendum alimentum in vifcera fe receperit, non prius ille quidem foluetur, quam ipfa. concodio abfoluta fuerit. Atfiob debilititem calidi fomnus fiat, ncceffarium eft illum tantifpcr durare, donec illud audum, & rc- ftauratu.n fit: tunc enim ipfum (ponte recurrit ad fenforia, fomnumque finit, Se vigiliam reftituit. Quod fi agitatio fpiritaum, fomnum conciliauit, oportet illam vi innati caloris, & quietis prius fedari, quam foluatur fomnus. Sivero fomnum peperit refrigerata, denfataque natiui calidi fub- ftantia, neceflarium eft,atltequam redeat vigilia, vinci eam qualitatem , interni caloris vi, aut arte noftra, aut etiam quod illa partim fponte cuanefeat, vtpotc qua: ab externa caufa, cuius vis in hoc perpetua cflc non (olet, fit inuefta. Cseterum fi ab his , qua; extrinlecus refrigerant, lcpelluntquc calidum innatum , (bmnus eft ortus ,ille quidem durabit,donec fponte rcccflcrit impreffa frigiditas, aut eam difcufTcrit externus calor , aut internus rediens a filis fontibus , expabulo fadus iam vege tior , & validior. Sopores vero, qui a contudentibus, comprimentibtisque cerebrum , nafcun- tur, manum medici expedant, fublcuantis offa: alioqui perpetui cnint. Eos autem, quos uaporum. copia peperit,abigit natiuus calor, quum materiam concoxit: dehnunt.n.nconcodo humore gigni Uapores,& qui cerebrum iam occupaucrunt, facile euanefeunt: tum qUod non amplius fubmimftre-’ tur noua exhalatio,tum quod audus ex alimento calor afccndens ad caput, aut etiam qui in ipfo ce rebro eft, ipfos digerat, Se abfumat. At fomnos quos humores in cerebri cauitatibus afferunt,fi ni- unt ea:dem caufa:,adiunda medici opera,qui concodionc, calore, vacuatione, & alijs prxfidijs ni titur materiam illam educere. Recedunt vero fomni,qui fiunt remotis fenfiium, Se cogitationis obie ris,quando abfolutum eft opus,quod in yifccribuseontradus calor,quando nihil habebat, quod fo ris ageret,inchoauit, aut accedunt externa irritamenta, qua:,calorem exire cogunt; quod quidem etiam alios fomnos finitmam lux,clamor,vellicationes partium, Se alia, qua: extrinfccus fenfus mo- £ aient, fomnum foluunt. Eadem eft ratio in omni alio (bmno, ne fingula profequamur. Tantifpcr enim illum durare neceffariueft,quamdiii manet id.quod illum conciliauit: co enim fuLlato, ne quid ociofum fit in natura,oportet calorem prodire a fuisfontibus,vbi nihil amplius habet, quod agat:aut ii etiam aliquid relinqui tur,cogitur alios motus aggredi, a maiOre caufa commotus. Qua: quidem li Oera (untjdurationis fomni caufa non eft,fola conoodio,nec fblutionis fomnieft caufa abfoluta con Codio,fcd multse alias(vtoftendimus)quas cocodio non tollit,nec ad eam redigi poffunt.Illud quo que mirari licet quod feribit Arift.fomnum tarndiu perfi&ere.quo ad pars fanguinis purior,ab impu ta & fectllentafeparetur,atque illa fiirfum feratur itcLcercbrum, fupremasque partes,qua: puriore (an guine egent,alendas.Nam fomni tempore concoctio optime obi tur: fi quidem illa eft, cuius gratia fomnus fit:at concodio incraffatione,& vnione,eo etiam authorc, non fegregatione fit. Ac multo quidem minus feparationem hanc fieri oportet, vt purior pars furfumjimpura deorfum feratur. Cum Ioannis Argent. de Somno & Vigilia. C j enim