Volltext Seite (XML)
i & Ioarines Argentcnj Lib. I. vifccra contractio,ex maiore impedimento,quo extra ferri prohibetur:n5 qtfbd aliquando non obfit A fomnus,& ea non pariat,qua: illic dicit,vt in lopore accidit,qui fit inuadente febre cum rigore: fed vt hoc peculiarem habet nocumenti caulam,ex nimia languinis,& fpiritus contradtione,in qua pericli tatur calor fuffocari: ita in multis alijs foporibus,qui alias habent caulas,a quibus nec calor,nec aliud quidpiam in vifceribus mutatur, contingit idem fieri in illis, quod in lomno naturali accidit: ex me* oiocri enim materia,qua: in illis locis,in vtroq; lomno reperiri poteft, bona concoCtio lequi cft apta: v vt oftendunt vrinae & excrementa,qua in multis foporibus emittuntur,fimillima lanis, conco&ionis redte peradla euidentifsima inditia.Igitur poteft qui fomno prater naturam opprimitur,quada ope ra natura obire,non deterius,quam qui moderato fomno detinentur.Illud vero nunc doccndu fequi- tur,quur animalia lemper vigilare nequeant,led tandem dormire cogantunquur praterea finiatur fo- mnus,nec ille quidem perpetuus clfe pofsit. Ariftoteles in libro de Somno & vigilia feribit, fieri non polfc,vt animal lemper vigilet:qm nccefle eft quicquid fundtione aliqua natura exercet,temporis fpa tio fatilcere,& tandem luccumbere:quod docent inquit oculi,& manus, qua poft diuturnam aftio- ® nem coguntur fua opera intermittere,& quielcerc. Qua quidem in re,illud primum dici poteft, non in omnibus corporis fundtionibus reperiatur huiulmodi lalsitudo, & impotentia ad agendum: quadam enim perpetug funt,nec vnquam intermittuntur,ficut cordis, & arteriarum pulfus, refpira- tio,conco(ftioncs,diftributioncsq; alimenti. Deinde docendum erat quur nequeant adtiones lemper elle in officio.Scribit ille quidem(quod experimur,& omnes agnolcunt) oculum inquam videre, & manus apprehendere iemper non polfe,(ed caufim non explicat,quur ita fieri fit necelfarium. Ig< tur quum adtiones quadam perpetuo fiant,alia vero cclfent, quarenda huius diuerfitatis ratio eft : meo quidem iudicio petitur partim ex necefsitate adtionis, partim ex loco vnde agendi vis emanat, iut liium munus exercctialiquando vero ex robore, quod in aftionibus requiritur:in alijs autem <■'* iplo agente,& materie qua patitur, pralentia:cas enim operationes continue fieri c portuit, natui® prouidentia, fine quibus animal protinus extinguitur; quandoquidem fruftra natura ftuduilfet a®' malis generationi, nili limul prolpexilfct,quo padto iam genitum,augeri,conleruarique pofsit. I K ' ^ que relpiratio,& pulfus perpetuo exercentur; quoniam fine illa calor, & line hoc vita confiftere quitjfenfiis vero,cogitatio,memoria,motus voluntarius,eo excepto,qui ad rclpirationcm facit, tuo non fiunt,quia illorum opus lemper necelfarium non cft, adeo vt natura illius continuitatip 1 ^ ludere cogatur;ac interim ob loci diftantiam nequit ei parti,vnde prodeunt,aut vbi exercentur h® u ' finodi operationes, adelfc calidum, line quo nulla aftio ( vt antea oftendimus) fieri poteft.cogi 1 ^ cnina calidum innatum aliquando fele recipere ad luos fontes, vt relolutus reftaurctur, augt 1 ' turque vel yt leruiat internarum partium aftionibus , a quibus ille prodit ; quibus lufficere a 0 * 1 poteft, fi in vniuerfo corpore diffunditur. Requirunt praterea leniationcs , cogitationes, & mCr tiones, plurimum calidi innati: vnde videmus cos inhabiles dfe ad talia opera, quibus infirmus^ Calor . Itaque quum lemper nequeat calidum innatum abundare in externis partibus corporis, niam ex (anguine, qui per intcrualla gignitur, intus augetur, reftauraturque ideo deficiente luo i n ' ' ftrumento,illas quoque adtiones deficere necelfe eft . At conco<ftioncs,diftributiones,retentioni' ^ que alimenti,in lingulis partibus continua: funt,quoniam lemper aliquid eft in venis, quod retineri, attrahi,concoqui,diftribuiquc poteft,& quaelibet pars infitas habet huiulmodi facultates, nec vnq u * calore penitus dcftituitur,qui ad fui proportionem his funftionibus miniftret. Ventriculus vero fl® lemper concoquit,quia materiam extrinlecus fumit,qiue priore confumpta deficit.Quia emo coi®' nuo fuppeditatur alimentum,ideo per interualla conco&io obitur. Igitur lemper nequit vigila® anl ' nial,non quod vniuerlas coiporis fun&iones tandem debilitari,& fatilccre nccelTarium lit,vt Ar^ 0 ' teli placuit:lcd quia lenlationes ipfe perennes elfc ncqueunt:propterea quod nec prouidentia nat®® perpetua: clfe cogantur: quum latis fit illas per interualla exerceri: nec calidum innatum poteft ft 1 ™ per vfquc ad cerebrum,& neruos prorumpere,aut certe non fufficiat exigua illius portio, ad alsid° aS 2enlationes,quarum partes,& origo,a fontibus caloris procul diftant,aut quod ftepe vniucrfus calof, aut certe maxima illius pars,ad interna vifccra abire cogatur. Cur vero necclfario vigiliam fequatuT g fomnus, putat Ariftoteles fieri,quoniam quum illa contraria fint, nccclfirio oportet ex contrario rum ratione alterum adclfe,vbi alterum abeft. Itaque quum vigilia lemper fieri nequeat, Ibmnutn lequi,necelfarium cflc.Eft quidem contrariorum haec ratio,led non priuationis,& habitus :illacnim vicilsim lele excipiunt,hsc vero minime:quandoquidem ex eo authorc fumpta eft vulgaris ea fenten tia:a priuatione ad habitum non fieri reditum:quare fi Ibmnus priuatio cft len(uum,& vigili®/ 1 haC finita liiccedit ille,fcquctur quidem fomnus vigiliam,led ille nunquam finietur, vt rurfus vigilia fi crl pofsit. An dicendum cft, fomnum non dfe proprie priuationem , led intermilsioncm, & cellatio nem quandam,quam necclfario quidem fieri oportet; quoniam fi vigilare cft agere, aut ad fenlatio- nem Icquitur vigilia,& dormire eft quielcerc,vel ad quietem Icnfiium (equitur lomnus,nccelfe elt lo*. mnum lequi vigiliam,quoniam motum quies lcquitur;fieri aute non poffc vt lemper dormiat aniipal. ideo putat Ariftot.quo d Ibmnus lenfitiua: partis fit affedtio qugda,nempe vinculum quodda, & un*a mobilitas, f A. , • 9