Volltext Seite (XML)
ifomj. "cnfo* ><?* lc-uii' • Ca* ‘itate* nian* iic« vcOd ortis» nt,t° na** fetet- # aid' 1 * rh* ira 111 » idte- sfort rVU 1 ' er 1,1 n»r 011« !#* # c jett 1 » l< :/ ,* n« s ’ $ & 1' »pu- rcF «Pi ,f$it* |Ue ,Jl fju*' Sf { Iit i** |Ut«® 01 De Somno &: Vigilia. 3 5 ( cerebrum per fc nequaquam defatigetur, fed quatenus fpiritu, caloreque natiuo priuatur: vel, vt libe rius,& verius forte dicam, folum idifloluantur fpiritus, & calidum innatum, dum animal, aut eius pars aliquid agit,illiusquc defeftu agere delinit,fatius vtique cflet, fpiritum , calorisquc reftauratio- nem, quam cerebri recreationem finem fomni conftituere : quod idem autbor libro^tertio de Cau lis pulfuum pariter tcftatur : vbi habet, naturalem fomnum fieri ad reparationem, Si incrementum calidi innati: quod quidem non eft fieri ad quietem , & recreationem cerebri. Intus enim in fuis fontibus calidum & fpiritus gignuntur, & augentur, nihil interim agente cerebro. Poftremo ali quid dicendum erat de fine iomnorum, qui prseter naturam exiftunt : quum enim illi potifsimum excefiu differant ab his, qui natur* conucniunt ; quur non habebunt cundemfincm,folocxcellu ab alio diferepantem ? erit ne ergo maior recreatio cerebri, aut calidi natiui maior reftauratio illo rum finis? quod fi non placet, qualem qu*(o licebit finem illis conftituere? an falutem ? an mor tem? an morbi augmentum? vel aliquid aliud? contingit enim nunc hoc, nunc illud fieri, vbi fo- B mnus natur* modum excedit. Nam fi cruditas interna vifccra infcftat, poteft fomnus pneter natu-: ram illi mederi: At fi inflammatio ea loca obfidet, dueffis humoribus per caloris reuocationem ad aflfedta membra, crcfcct vtique morbus, & forte etiam fequetur mors: propterea medici ex co peri culo moniti, in huiufmodi malo fomnum omni induftria depellere nituntur. Igitur fi h*c non pla cent , paucis quid fentiam de fine fomni docere aggrediar. Ac illud primum verum efle puto quod antea offendimus, fomnum priuationcm quandamefle ,aut illam fequi, nec ipfum aliquid facere , fed per accidens fieri: liquitur enim caloris contraftioncm: hic vero eft, non fomnus ipfc, qui vim habet agendi:huic ergo, eius que actionibus finis aliquis proponi poteft. calor enim dum externas partes, & fenfuum fontem deferit, internas fedes petit; ibique contractus, caufa eft, vt fenfus quie- fcant, & interim concoftiones, & alia opera intus fiant, vbi ille abundat. Igitur natura nequa quam facit fomnum, vt h*c fiant, fed calor neccffario a fuis caufis contrahitur : ad quem fomnus , ideft priuatio fenfuum, ob caloris abfentiam, & internarum partium aftio, ob eiufdem pr*fentiam C fcquitur. Quod fi ita eft, non eft vtique quserendum an fomnus ob aliquem finem datus fit: fed an contra&io caloris > qu* fomni caufa eft,ob aliquem finem fiat:& illum quidem eundem fem- per, aut nunc hunc , nunc alium. Porro recedit calor a fenforijs ( vt antea diximus) ob multas eaufas: qu* omnes non mouentur ad agendum ob aliquem finem ; vcluti funt illa, qu* calorem re pellunt , aut refrigerant,aut illius motum impediunt,aut fubilantiam digeruntiquis enim credet vn quam h*c nos afficere,vt calor recedat a fenforijs, & fomnus fiat. Verum eiufdem contractio in vi- Icera, pr*fertim illa, quae fit a&ione partium internarum,trahentium ad fe fuum inftrumentum ne- 3 uit fieri abfque fine aliquo,fed omnino vt illic aliquid ipfe agat;ociofa enim nequeunt efle nature in. rumenujverum no poteft vnus femper (equi finis,in omni fomno.Nam quum finis fcquatur ex ca loris adfione,neccfsarium vtiq; eft,diuerfos efse fines; quonia eodem modo femper non habet calor:, nec materia eadem eft:,qua: patitur;quod ipG quoq; experientia teftatur;nunc enim fequitur alimcti, & humorumconcodtio , nunc eorundem agitatio,vel confumptio; nunc calidi reftauratio,aliquado ® eiufdem debilitatio,aliquando fuftocato,aliquando (equitur corporis refrigeratio , aliquando humc- Ctatio,aliquando male habent vifccra ,augenturque in illis fi forte funt inflammationes; aliquando grauatur caput,aliquando grauitas illius difeutitur, aliquando intenditur febris,aliquando abigitur , aliquando fequitur morbus,aliquando fanitas.Deniquc pro diucriitate corporis,quod patitur, & ca loris imbecillitate,robore,vehementiore,leniore,longiore,& breuiore eiufdem cotraftione, diuerfos fieri effedtus,3£ propterea diuerfos fequi fines,tum in his qui refte,tum in aliis, qui male habent, eft neccflarium:quod paulo poft vbi fomni,& vigili* facultatem expendemus, diligentius docebimus. Poteft tamen vmuerfalis quidam finis ftatui, quod fcilicetnatura per fomnum calorem contrahat vt: Gluti animalis confiilat:etli id interim non femper aflequitur,ob materi* varia conditionem: non au te fit femper,vt fiat c6co£Ho,& quies,fed cxpulfo,attra£f io,refolutio,retentio humoru, Se vt vno ver bo dicam,quicquid illius vi neccflarium eft vt fiat.Atq; h^c comunia funt omni fomno fiue modera- tus,& fecundum naturam ille fit,fiue morbofus,& natur* contrarius. Caloris enim contractiones , qu* morbofos fomnos pariunt,f*peprofunt internis affeCtibus,etli interim alijs nocent. Quis enim negabit in fo^orofis affeCtibus,qui fiunt affeCto capite,materiam qu* in vifceribus cotinctur melius concoqui,quam per vigiliam?fi modo in omni fomno fiue naturalis fit,fiue pr*tcr naturam,calor in tus colligitur,validiorq; redditur. Propterea non videtur mihi reCtc fentire Montanus , qui femper inutilia natur*que contraria a fomno pr*ter naturam fieri arbitratur. Scribit enim ille AphoriC primo fecundi fomnum pr*ter naturam habere finem cruditatem,perturbationem materi* , 3c natu ra: debilitatem,quod(vt offendimus)falfum efle agnofeitur: quoniam hic fomnus cum co qui eft fe cundum naturam eundem f*pe calorem habet in vifceribus,fed impedimenta, a quibus calor moueri impeditur ad fenforia,maiora.quod enim facit vapor in fomno naturali, idem facit humor contentus in cerebri cauitatibus,m fopore:at id conco&ione,& robur aliarum partium non mutat: immo con tingit aliquando meliora h|c fieri in fomno pr*tcr naturam,quanto maior fit in eo calidi natiui circa \ IoannisArgent.dc Somno & Vigilia, C a vifccra