Volltext Seite (XML)
5* Ioannis Argenterij Lib. I. & mediocria. At vero fi fomnus praeter naturam fitab illis rebus qua: calidi natiui motum ad fenforii^ ferri violentius impediunt,fiet profe&o vigilia prseter naturam ab illis, quae ipfum calidum ad fenfo- ria vi quadam adducunt, & in illis diutifsime ver fari cogunt:cuius generis potifsimum funt, qua: igneum calorem reddunt.-ea enim illum cogunt afcendcre,& fuis fontibus relidis,extra ferri,vt lcuif- fimi in eo prsedominantis elemeti motum lequaturdd quod rede docuit Galenus libro tertio dc Cau fis pulfuum,Sc alibi pafsim teftatur:vigiliam fieri inflammato ipfo calore,vel a ficcitate, & caliditatc. intelligit enim vigiliam praeter naturam,non quae naturalis eft,ob huiufinodi caufam fieri: quoniam immodice a calore,& ficcitatc innatum calidum extra mouetur.Fit ab alijs caufis etiam motas hic a lidi innati,nempe ab illis,quae vim habent trahendi,cuocandiq; ipfum calidum ad caput, cuius gene ris efle diximus cogitationes afsiduas,calidos,& ficcos cerebri affedus,dolorem cuiufcunquc partis, externum calorem,quae internum ad fuperficiem euocant.H^c enim quum diu,& violenter agunt,co gunt ipfum calidum circa fenforia verfari,quo prxfcnte,neceflc eft vigiliam fieri:quod fi vel fua natu ra,vel breuiore mora,mitius agant,longiorem quidem vigiliam,fed nondum praeter naturam inferet. 1 Igitur vt in fomno,fic in vigilia videndum eft,qualis,quantaque fit lingularum caufarum vis:quidin quam duntaxat moderate calorem extra moucre valeat,quid violcntifsime faciat,quid vero inter hac extrema medium locum fibi vendicet,a quo fiat quidem vigilia:fed non prorfus fecundum naturam, aut naturae contraria. Ad quam quidem docendi rationem fi quis refpiciet,inueniet profefto quidrc- die,aut perperam de hac re ab alijs fit traditum. Nam vt a calore folo,vel primi fenforij,vcl iphusfofl tis caloris,poteft huiufinodi vigilia nafcirfic ob ficcitatem /olamprimi fenforij,ea fieri ncqqit,vt vul gus medicorum credit.Etenim cerebri ficcitas,breuioris fomni poteft efle caufa.-at vigiliam pr£terna turain inferre nequitrquoniam vim non habet ducendi ad fe calorem,& eundem retinendi diu i nl P“ fo fcnforiOjVt poftulat vigilia,quae praeter naturam efle debct:quod teftantur melancholici, qui cunl ficco fint cerebro,parum quidem dormiunt,non tamen prjeter naturam vigilant. Vt enim fomnuJ praeter naturam dicitur efle,qui difficile abrumpi poteft :fic vigilia praeter naturam erit,quae pari di®* * cultatc reprimi valctequod non nifi illa, qux calorem diu circa fenforia confiftcre faciunt, prS®iP . poffuntJgitur cx his patet,quae fint caufae fomni,& uigilise praeter naturam. De Fine Somni & VigiliCap. X V. E fine fomni duo explicanda uidentur,ac illud primum, an fomnus ob aliquem & ufum fiat:aliud deinde,an neccflarium fit fomnum omnem iit uigiliam finiri,& «l aJ f ob caufam alterum uicifsim alterum excipiat. Ac Ariftotclcs quidem feribit fomnu®" 1 tum efle ob falutc animalis,nempe quietis, concodtionisq; gratia:contra cuius 0^°“ nem hxcdici pofliint.fi enim fomnusfutipfedefinit)priuatio eft, quem finemilli^* tuere pofliimus ? Nam ut idem feribit primo de partibus animalium, priuatio non eft, ncc illius qua: (Afferentia? reperiri pofliint: quare neque finis erit aliquis. Deinde fi ob necofsitatcm n riar, ex eius opinione nafcirur fomnus,abfurdum utique uidetur,certum aliquem finem, quemi' atl1 ' ra fibi proponat,illi conftitucrc: nam quotiefeunque animal edet, uapor affurget, fietque fbmn uS i Iton ob aliquem finem, fed ita cogente nccefsitate. Prarterea unum oportet efle per fc cuiufcunq^ tri finem, non duos : quare non quies, & concoftio, fed altcmm duntaxat illorum,fi aliquiseft h' nis, fomni, ftatuendum eft . Nec forte difficile erit utrumque finem refellere. Nam quum <] u ' c ' te illa folum egeant, qua: cx labore funt fatigata, fi fomnus omnis ex uapore nafeitur (utill e P u * tat) contingit utique fomnum fieri, quo tempore ocio haud quaquam eft opus. Nam quand 0 cibo,& potu uapor fuppeditabitur capiti, oportebit fomnum fieri, corpore quocunquc modo affe&io. Ad hate quum motioni quies opponatur,fi animalia qua: moucntur,nequeunt perpetuos q* ficere motus,fed aliquando coguntur quicfcerc,non fomnus erit neceflarius,fed quies fufficiet, fi ( L u f'' dem labori,& ex eo nata: lafsitudini quies mcdetur.Qiiod vero concocftio finis fomni non fit, r ctc ' lunt nonnulla cx prxdi&is argumenta,nempe quod priuatio,& qux cx nccefsitate materix fiunt® 11 ' iufinodi finem habere nequeunt : nec non qua: fcquuntur rationes. Vbi enim ab inedia, labore» i vigilia f cerebri refrigeratione, cogitatione, vel interno frigore , fomnus conciliatur,finis ilh us non poteft efle alimenti conco&io : quoniam ff pe fit huiufinodi fomnus,vbi omnis concodtio prgcefsiu Quodfihxc eft, non ergo quies, finis erit, quum hxc inter fe differant, diuctfusque fit finis. Galenus vero aitfomnum datumefle ad cerebri recreationem,& quietem: vbi enim inquit, cerebrum defatigatum ex fuis operationibus quiefeere vult,natura fomnum naturalem animali inducit: quem quidem vrgent nonnulla ex prxdidtis , & quxdam alia fibi propria argumenta . Nam tio (vt diximus ) finem fibi nequaquam proponit: fed id quod agit : fiquidem agentium, & actio num fines funt. Quod fi aliquis fomni finis eft, communis certe ille non eft , quem credit efle! contingit enim fomnum fieri, vbi cerebrum non eft defatigatum,vt antea quoque diximus: heut m his accidit,qui cibum, & potum aflumpfcrunt, nullo praecedente cerebri labore. Addo quod quum