Volltext Seite (XML)
D c Somno 5c Vigilia. 2 5 A non folum dcfererc externa membra,fed etiam in profundum corporis CQntrahi,hxc:& illud primum, quod dormientes,frigidiores,dccoloratiores,liuidiorcsquc appareant: quod lignum cft calidum influ ens reliquilfe extremas, externasque partesioftendit praeterea idem,concoctio, quas in ventriculo,he pate,& internis alijs cauitatibus, per fomnum foelicius obitur, quam per vigiliam: quod quidem fieri non poffetjfi aliarum partium calor,ad illas non le reciperet. Teftatur hoc caloris augmentum, in dor mientibus etiam expiratio,quas maior cft , quam in vigilantibus, co quod ex plurimo calore gignan tur plura excrementa fuliginofa,qua maiorem expurgationem defiderant. Igitur contrahi calidum in omni fomnoCquoniam h.xc qua: diximus in omnib. dormientib. apparent) certum cft. At hoc no per inde conftat,quanam fit,& an vnica fit contra aftionis ratio. Aucrroes in fuo Colliget, & in commen tario libri Ariftotelis de fomno St vigilia ait, dilationem caloris naturalis in partibus extremis, non fieri nili propter augmentum quantitatis ipfius:contraftionem vero eiufilcm, ob diminutam quanti tatem^ hanc neceflario fieri a fi igiditate,& humiditate,illam vero a caliditate, & ficcitate. Quando B enim inquit,calidum innatum frigiditatem, & humiditatem acquirit, diminuitur a fua quantitate, Sc ita reuertitur ad fuam radicem: cuius quidem opinio recipienda non cft. Nam ctfi fomnus aliquando fit diminuto calido innato, & contracto ad vi (cera interna: vigilia vero eodem audio, & excunte ad externas partes,tamen non femper hae funt harum affeftionum caulas. Nam qui exficcati funt, prope ’ modum columptam habent huius calidi fubftantiam, tamen vigilanticontra vero dormiunt hi etiam, quibus pluribum ineft calidi innati,qualia funt fanguinca,& plena corpora. Pariunt vigiliam in omni corporis ftatu obiefta fenfuum, externaque irritamenta, fomnum vero tenebrae, & quies,qua: caulae vt etiam multae fuperius addufta, ad copiam ,& inopiam calidi natiui nequaquam redigi poliunt. Nec illud quidem verum eft,huiufmodi fubftantiam a frigiditate ,& humiditate minui, augeri au tem a calore,& ficco.Rcpellitur quidem a frigido,& ad iunfto humore, clauditur illi yia:augeri autem illam neccffe cft,accedente humore, qui omnia replet, & auget.Siccalor, Se ficcitas faciunt ad illius motum: verum non augent fubftantiam,quam potius digerunt, 8e abfumunt,vt oftendunt labor,co- C gitationes,8e reliqua,quae calefaciendo, Se ficcando, calidum innatum abfumunt. Galenus libro ter tio de Caufis pulfuum feribit, naturalem fomnum fieri, cum calor natiuus ex fatigatione , Se nimia ficcitate, ad alimentum le conuertit: fomnum vero comatofum fieri, impedito motu calidi natiui,ob immodicam humiditatem: vigiliam vero naturalem, quam ypiiypnv vocant Grasci,feribit fieri,quum natiuus calor acquifita copiofa humiditate in yilccribus, formas exit. Huic autem contrariam, quam iypjTviay illi, noftri vero interpretes vigilantiam, nunc vigiliam, vt aliam non fine errore, 8e ma gna confufione appellant, deficcato, 8e quafi inflammato natiuo calore,committi tradit. Qui ctfi multo melius, quam Auerroes lentiat,tamen in eofdem errores incidit: neque enim omnis fomnus fit, ita contrafto calore, vt ex nimia ficcitate debilitatus, quarat in partibus internis alimentum : aut quod ob nimiam humiditatem nequeat egredi. Nam cum tenebra:, mullea, ftrepitus aquarum, circulares motus,voluntas ,fomnum conciliant, nemo negabit naturalem, vtilemque illum effet quem tamen nemo agnolcere poteft, nalci ob ficcitatem calidi, &: alimenti necefsitatem. Scribit D idem author multis locis, fopores , fomnosque pister naturam excitari ex contulionibus cerebri, adeo vtvna non fit caula contraftion is caloris, & lomni praeter naturam, qua: lumitur cx humidi tate , impediente caloris motum. Praeterea in huiufmodi fomno,docet quidem id, quod impedit ca loris motum ad fenforia: at non docet, cur etiam in hoc calor non folum impediatur, fed etiam con trahatur. Verum ne longius res progrediatur , docere aggredior, quid fentiam de caufa huius, contraftionis, qua: (meo quidem iudicio) vnica elfc non poteft, communis omnibus caufis fom num facientibus. Namvbi decft fubftantia, contraftionis caufa eft defeftus fubiefti, fine quo ne quit calor confiftere , & vniucrfo corpori communicari. Cum vero reuocatur calor ob aftipnes in ternarum partium, concoftionemque ventriculi, fomnusque fit, contraftionis caufa: funt, facul tates illarum partium, qua: inftrumentum, fine quo agere nequeunt, ad le aduocant. Cum auten* fomnus fit ab his, qua: calorem repellunt, contraftionis caufa nota eft, a contrario pellente, & in ternis partibus attrahentibus, quod ab externis rcijcitur, ne torpefeat naturae inftrumentum. Quum E vero nafeitur fomnus, eo quod calori via fit oedufa, vel defit in fenforijs, quod illum moucat, Sc allidat, aut impeditur illius motus refta ferri, vt oportet ad fenforia, contraftionis vna eft caufa, ne quid fiat ociolum in natura. Vbi enim non habet quod agat calor, aut impeditur agere in externis membris , ille ea merito delerit, ad internasque partes fe recipit, ab illis reuocatus , vt interim quum, nihil habet, quod alibi agat, non torpelcat quod a natura ad continuum motum, & negodum cft comparatum.Scruit ergo tunc calor internis partibus,vbi, vt antea diximus, femper aliquid effc lolct, quod concoquat, & ad iui conferuationcm pabuletur. At vero cum fomnus fit refrigerata,concreta-! que calidi fubftantia, vt folus hic non eft fopor, led etiam immobilitas quaedam, ita nec contraftfo vlla fieri videtur. Subftahtia enim qua hoc modo afficitur, inepta cft ad contraftioncm, & alium omnem motum: propterea videmus eos, qui largius fumpforunt papauer, aut aliud quod vehe menter refrigeret , immobiles reddi: nec illis conferre calorem ad aliquam aftionem : tanquam r fltillc