Volltext Seite (XML)
X6 Ioannis Argentcdj Lib. 1 Quonatrt modo agat calidum calor que innatus. Cap. i X, |C r i b i t Galenus in libro de Rigore, & tremore, natiuum calidum motu fuo ad exteriora,interioraque,corporis opera vniuerfa perficererid quod de influente, non de eo, quod cft infitum lingulis membris (illud enim immobi'eeft) intclligerc oportet, Porro hoc calidum natiuum non ab alio quidem rnoueri,ftd luapte natura lTiobilcm effe fubftantiam putat.Ac quod calidi influentis,fanguinis(inquam)lpiritus motu,fiat pmnes aftiones, facile cft ofter\derc:nam per vigiliam, cogitationes,friftiones,balnea,calidiorem ac rem,Sc afta multa,videtnus huiufmodi liibftantiam,ad corporis liiperficiem concitari: quo tepore ex ternae partes tam diu redte agunt, quam diu abundant eiiumodi calido:quo diffoluto,& recedente ad interiora,agere dcfimuntipcr fomnum vero,ocium taciturnitatem, ad internas (edes rcuocatur,illisa; Jocis fubmin iftratrpcr exercitationes intus,& foris,aequaliter agitatus, vim luam toticorpori iir.par- titur,vtaltcrationes,conco£liones,diflblutioneshumorum, qua: in vniuerlo corpore continentur, & B perficiuntur, euidcntifsime oftendunt. Quod etiam timor,ira,triftitia,laetitia,rifus,& ccetcra: animi palsiones patefaciunt. Nam in his affcdtionibus appartt calor vniuerfus, vel ad externas partes erum pere , vel ad internas refugere, & in illis membris fieria&ioncs, ad quae calidum fe recipit: alia vero ocio (a relinqui,a quibus huiulinodi calidum recclst.Itaq; ccnftat adfiones omnes , coniunftione ca lor is influentis perfici, illum vero eoniungi motu, quo nunc intro aequaliter ad omnes partes fertur. A t illud non ita facile cft oftendere, quid fit quod huius metus fit author: duci enim calorem noftn opera extra per fri<ftioncs,& balnea agnolcimusialiundc tamen eundem moneri,nihil conferente no- ftra opera ccrtiftrnum cft: vcluti quum per animi, corporisq; languores diflolutus, ad interna vifccra fe recipit,& abfoluto Ibmno ad externa cuadit, nobis etiam nolentibus, & ob illius praefentiam vigi lare coaftis.Simile illud quoque cft,quod in animi perturbationibus accidit.Quid enim (qiiarfo)aliet te licebit, quod in timore dici pofsiteife caufa receffus calidi innati ad corhautin gaudio, & Igtitia, illius motus,ad externam fuperficicm?quid quod ingefto cibo, cogat illum circa ventriculum contra- C hi. Galenus m libro de Tremore (vt diximus) ftribit innatum calidum fubftantiam per fc,&femp cf mobilem effle ridque probat hoc modo.Quoniam enim calor eft,ncceffle cft eum ad extcriora,fiipcri 0- faquc,fuo impetu efflerri: quoniam vero in fubftantia ex calido,& frigido tcnpcrata confiftit,& ipk etiam calor, non igneus, fcd exaquea frigiditate, & aerea caliditate contemperatus eft, eundeffl^d interna, humoris, frigrisque vireuocari, neccffc cft: vnde nec intus perpetuo contineri poteft,repu gnante calore , qui in fhblime tollitur, nec extra vehementius commoueri, aut in externis partiM perpetuo verfari, retrahente frigiditate, & humiditate. Quae quidem etfi refte dicuntur,pofliu> tB * $nen a fia addi argumenta, & nouj excogitari rationes huiufmodi motus. Nam fi calidum innatum commune cft animat, corporis,omniurrffi; partium inftrumcntum, nccelfe profefto eft illud ita com paratum effe, vt fingulismembris accflVpofsit, quum i'lius opera cft opus.-atiinemotu nequit fontibus longius ferri,& ad cofclcm fubito-rcaiocari,vt fubitje aliquado vrgent a&ioncs, & pafsi° neSl n qua: repentinam illius prarfentiam defiderant.Quia ergo commune futurum erat inftrumcrtum,^ 211 tem fine motu fieri non potuit,ideo illius ! fubftantiam per fe,& femper mobilem a natura fieri opc f ' tuit. Verum Galeni rationes, & hx efficiunt, vt calidum innatum inftrumcntum non fit comnu 1Ilf vniuerfo corpori.-nam fi per fc,& femper mribile tft,fi:ae motionis erit authonillud aute quod inft™' mentu cft, tunc folum opus cft moueri,cum ipfum agens illud requirit,impellit,& mouet. Nam^* 0 ' qui fruftra firpe, aut extra, aut intro mouerctur, vbi partes illis pofita? illius minifterium nequaq H3n5 defiderant, vtpote quas aliquando melius fit quicfcere,quam agere. Ego vero etfi puto caufas motu* jioftri caloris difficillime explicari pofte,tamen conabor rem hanc meo labore inchoare,vt alijs p 0 ^ facilior via reddatur,ad ea qua: relinquentur excolenda, & perficienda. Igitur cum calidum innatu 111 influens,corpus fit,ncceflc cft,illud vela feipfo, vel ab aIion:eucri:ac cum fpiritus fit, & humor,nc- ccfle quoque eft vt mouc atur ah illis caufis,a quibus huiufmodi eorpora rnoueri par eft. Porro res di- citurafe ipfamouerj, qic impellitur ab intrinfecoprincipiorob alio vero, qua: a fibiextrinfecoincit- 1 tur. Sunt aute tria potifsima interna principia , motus authores, nempe rei forma,prima: qualitates,&“ Voluntas.Moucntur elementa ad fualoca a fiia forma,humores excalefa<fti,furfiim a calore,a frigore dcoifi.m.A nimalia fuos exercent motus impellente voluntate,appetitu.Cectcrum id quod fui mo tus cft caufa, requirit materiam fiibitdiam aptam ad motum enifi enim mobile pareat monenti^lh 1 - tur idius-vis,& metus ipfi impedietur. Eft autem apta materia ,qu.x pro ratione agcntis,mediocrcm molem, & qualitates filas habet aptasivbi epirn illa vel deficit velexeeditf, aut qualitates fuas liabct in eptas admotu, res cd ferri nequit,quo rnoueri eft apta. Atqui res moucnturabalio cum trahuntur,vel geruntur,velpelluntur.Trahitquod ad femouct:Geritquod in feveljit.-pellitquodextrudit:quodfi * tergo mouet,propellit:fi ad fe veniete rcijcit,repellere dicitunquod vero re circuuoluitpropellere vrfe tur.Ia vero res a fi ia forma,vel qualitatibus rnoueri appetit,vt quiefeat in fiio loco,vel vt uacuu fpatiu, quod natura vniuerfi abhorret, rcpleat,illo modo ignis furfum,hoc deorfurn fcrtur-.Yoluntate,& ap-