Volltext Seite (XML)
De Somno & Vigilia. i i g ^ Quid calidum innatum ex autboris opinione in qua Galenus explicatur. Cap. V1. • _ _ - , t '■ :: ■ _ > f V v m multis modis calidum innatum a Galeno fumatur, nec eos vnquam ille diffin xerit, tanquam de eadem perpetuo loqueretur, maximam confufioncm,& difficulta tem omnibus peperit. Quod fi quis diftindtionc in hac re vtatur lingulis tribuat eam naturam,& vim quam oportet,intelliget vera effe, qnse ab eo authore feribuntur, agnofcetq;, non effe ad ccelcftes naturas confugiendum, quum ,in noftris principijs inueniatur,quod totam hanc rem de calido innato,oftendere valcat:quod iam docere aggredior. Igi tur cum nullum corpus vere innatum efie pofsit,nifi quod noftra generationis eft principium,& no bis in ipla generatione infitum (fiquidem alia omnia co illis fiunt, & acquiruntur) conflat folu fan- guincm,& femen,ex quibus partes primo conftituuntur, vere effe innata,& infita corpora: qua? cum plus habeant caloris, quam frigoris,ab eo quod in illis praepollet , nomen fumentes, calida innata,id- B eft calida corpora innata dicuntur,quod a parentibus fint infita,tanquam prima principia: alite vero partes, eo quod fiant, & acquirantur , ex illis principijs,innata dici nequeunt corpora. Vera ergo calida innata funt fanguis,& femen,ex quibus partes fimilares & alite poftea conflituuntur,& fequu- tur. Hoc modo calidum innatum fumpfit Galenus,in libello quem fcripfit aduerfiis Lycum,vbi eade quae nos de hoc calidi innati fignificatu ad verbum fere feribit, docetq;, quur ea duo corpora, calida fint innata, alia vero, quae ex illis fiunt,nequaquam ita dici debeant.At quu {anguis, & femen aereae, aqueaeque fubflantiae plurimum xn fe contineant, non mirum, fi ille aliquando calidum innatu,aerea, aqueamq; fubflantiam voceq. Cseterum quum fanguis ille,& femen definant effe fadtis partibus cor poris,nequeunt profedto ea amplius calida innata nominari. Quis enim dicet plurimum ineffc calidi innati eo modo in pueris ? quum femen & fanguis,ex quibus illorum partes funt concreta:, non am plius fanguinis,feminisq; naturam,& appellationem retineant,quo fit,vt eam quoq; fubflantiam ca lidam,qua: expirmis principijs in fingulis partibus efl,calidi natiui nomine donare nos oporteat: In C qua fignificatione didtum puto,pueros plurimum habere calidi innati,vt qui parum recedant ab ortu, minimumq; confumptam habeant eam fubflantiam, qua in fanguine,& femine erat copiofifsima,ac jetatis curfu,vi caloris perpetuo digeritur,abfumiturq;: propterea corpora animalium tanto molliora, humidioraq; effe fentiuntur, quanto minus, ab ortu fuo recedunt. Quoniam vero calor qui fingulis partibus ex primis principijs efl infitus, tepidus quidam calor eft, & potentia potius,quam a£lu,nec non fubftantia ea infita,prompte,citoq; diffolma periret,nifi alia ei fimilis, maiore tamen calore prae dita afflueret,qu$ innatam reftitueret,&conferuaret,illiusq; calorem excitaret,ob id fpiritum, & fan- guinem,qu2 in nobis ex vidtu gignuntur, calidum natiuum vocat Galenus.-non quod rcuera natiua: lint huiufmodi fubftantia:, quippe cum poft natiuitatem in nobis proucniant:fed ita dicuntur,quod cas conferuat, qua: verae funt innata;. Spiritu enim admodum calido a corde proficifcente, dcdudtoq; per arterias,ac fingulis partibus diftributo,infitus fingulis mebris calor excitatur,vegetusq; cuadit, & idoneus ad proprias adtiones obeundas:fanguine autem potilsimum ab hepate emanante,digcfta ca- X) loris vis, 6c fubftantia reponitur reftauraturquc. Quamobrem optime Galenus in libro de vente fe- £tione,cx fanguine natiuum calidum perfeuerantiam habere fcribitiindicans fane influentem fangui- nem non effe verum innatum calidum, fcd ita dici, quod vere innatum conferuet,& foueat.Id quod pariter in libro de formatione foetus tcftatur,quum ait duplicem effe calorem innatum,vnum infitum fingulis partibus, tepidum, & aeri contento in aliquo cubiculo fimilem alterum vero a corde profici- fcentemin fingulas partes,illarumq; calorcmq; augentem. Quomodo enimalioqui calorem a corde influentem,innatum vocaret ? cum repugnet influere aliquid, & infitum effervcl omni vitae tempore gigni,et folum in ipfo ortu inditum, nifi improprie innatum intelligerct, quod fcilicet verum innatu augeat, cum quo eiufdem eft natura. Gignuntur namque partes, augentur, & conferuantur ex fanguine. At vero cum omnes aftio nes natiuo calori tribuantur acccpra, fit autem qui infitus eft (vt diximus) v eluti potentia, qui vero aliunde influit, per fe non agat, fed cum alteri coniungitunni- mirum cum non humorum,aut fpiritus fed partium viuentium vita, & adliones fint, non immerito v £ etiam innatum calorem,calidumq; vocabimus,quod ex natiuo,& confluente refultat: quod fi ita eft, quid obftat,quo minus dicamus ex Galeni fententia,quatuor modis dici calidum innatum ? Eft en m imprimis fanguis,& femen,& quibus vniucrfie animantis partes,eo authore,'fiuntrdeinde calida fub ftantia,quae ex illis poft generatio nem,in fingulis partibus relinquituntertia influens, : quae nihil aliud eft, quam fanguis,& fpiritus, qui in nobis gignuntur, & a fuis fontibus,per arterias,8t venas,tanqua per riuulos quofdam,in omnes partes fparguntur. Verum etfi vniuerfiim fanguinemintelligerc poffumus nomine calidi innati,tamen illius portio tenuior, & purior, maxime eft calidum innatum: illa enim apta eft in omnes partes ocifsime moueri ,& vim omnem exercere, quam natiuo calido tribuimus. Quarta qua: ex innata fubftantia calida, & influente coniunftis refultat:Ita ergo & calor innatus quadruplex: vnus qui in primis principijs eft implantatus : alius qui humiaa: fubftantia: ex principijs dcreliiftae eft infitus : tertius qui influenti calido ineft : quartus qui influentem