Volltext Seite (XML)
Dc Somno 5c Vigilia. 9 A tus,fecundum naturam,propriusq; cxiftit:idco qui acquiritur artatis curfii,vel ab alijs caufis, immode ratus,intemperatus , prxter naturam,extraneusque e (Te folet. C ceterum feribit Galenus aduerfus Ly- cum , calidum innatum corpus effeiquod fi ita cft, conftat calidum innatum,& calorem,inter fe diikr re,mcdicosque plurimos turpifsime errare,qui cum dc vno agendum cft,alterius nomine abutuntunve luti quum querunt,an pueri habeant plus calidi innati,qua iuucncsifcribuntq; calorem innatum duo Ii gnificarc,caliditatcm inquam ipfam,& fubftantiam calidam. Non enim de calido innato dubitatio cft apud Galcnum/ed dc calore , cabditateque ipfa,quum nulli dubium fit, plus dTc calidi innati in pue ris,quam iuuenibus. Eft enim calidum innatum,vt diximus cx Galcno,corpuSjfnie fubftantia calida, calor autem qualitas cft, qua ini; u cft ciufmodi fubftantix. Itaque conftat pueros,tanto plus inna- tx fubftantix habere,quanto viciniores funt natiuitatirat non conftat, an xqualis fit in pueris, & vi- uentibuscaliditas,quandoquidcm caloris gradus,ob fubieftam materiam,diuerfus apparet: & propte- rea de hac re Galenus dubitare lolctmcc verum eft apud cum authorem Gsp//aa-f«tv, ideft calorem duo “ fignificareiquum femper qualitatem fignificet,fed ideft calidum,vt ille aperte in libris de Tem peramentis,& dc Simplicibus teftatur, nam apte dicitur caliditas,& corpus calidum, die aliquid caii- duminec quxftio quidem dc nomine eft,fed de re,qux fine nomine intelligi, aut doceri nequit, nam fi quis quxr.it,an plus fit calidi innati in pueris,quam iuuenibus,ridiculam formabitfvt diximus)qugftio nem,probabilem vero,fi proponat,plusnc lit caloris in vno,quam in alio.Qmd vero lit ciufmodi cor pus,quod innatum,fiue infitum dicitur,& calidum a qualitate in eo pr^pollente, Galenus explicat, fed vario modoietenim in Aphorifmis ait,nihil aliuddfe, quam aerem, aqueamque fubftantiam . In li bro vero contra Lycum,non idem dfe in omnibus ftutuendum calidum innatum,fed in pueris femen, & fanguinem,in fenibus vero fanguinem lolu.Cxtcrum in libro quinto dc Simplicibus feribit, calidu innatum ab Hippocrate vocari fpiritum,poffe tamen fanguinem cum fpiritu intelligiicontineri autem in omnibus animalis partibus fpiritum eum, quem primo de Diffcrentijs lebr. & alibi cum fanguinc permiftum,in arterijs,& corde concludi,corporiq; vniuerfo communicari,tradit. At oftauo de Placi- C tis habet,caloris natiui fubftantiam,qux idem cft cum ipfo calido innato,cx fanguinc & pituita conii- ftere,caliditatem autem ex frigiditate contemperari. Quoniam vero alibi dicere folet, rnotu calidi na tiui omnes corporis aftiones obiri,fanguinc,qui in nobis quotidie gignitur,innatu calidu fateat opor- tetiquod aliquibus in locis aperte teftatur . Nam illius motu,gaudium,ira,triftitia, rigor, & alix cor poris,& animi adtiones, & pafsiones fiunt. At quomodo 'nxc omnia, qux tantopere inter fe diffe runt, polfunt dfe fubftantia vna,& illa innatum calidum ? Aliud enim eft fanguis,quam fpiritus,aliud pituita, aliud femen, aliud fanguis & femen, aliud fanguis & fpiritus,aliud fanguis & pituita,[etfi cor eft fons calidi innati, huiusque motu omnes actiones in corpore peraguntur: quo padto poteft effe fanguis, & femen, cx quibus corpora fiunt? quomodo natiua funt, & iniita a natiuitate, illa, quo rum cor eft principium,& perpetuus fons ? omnes enim partes ex fanguinc,& femine fiunt, eo autho- re,nec aliqua ex illis , nobis cft a parentibus infita. Addo fi calidum innatum eft fanguis, & femen : quo patfto erit duntaxat aerea,qux in corporibus eft fubftantia ? quippe cum vtrumque ex illis,cx vni- D uerfis elementis conftat,& plus etiam in fanguinc fit aquex ; quam aecrcx fiibftantix.Quur prxterea in pueris erit calidum innatum femen, & fanguis : in fenibus vero fanguis folus ? Nam fi innatum calidum, eo authorc , cft vel anima, vel prxeipuum animx inftrumentum, neceffc profedto eft , il lud idem cfle in omnibus, qui eandem naturam, & animam obtinent,eafdemq; fundfiones exercent. Sed quur quum fpiritum dixerit dfe innatum calidum,addit etiam poffe intelligi fanguinem cum fpiri tu? At cum in libro de Rigore dicat,innati calidi fubftantiam, cfle perpetuo mobilem fuapte natura, qua ratione poteft effc illud,vel femen,vel fanguis,qux infita fint a parentibus,ex quibus reliqux om nes partes conficiuntur ? imo quomodo poteft effc pituita,& fanguis fimul ? Hxc Galenus dc natura calidi innati. Quidfit calidum innatum ex Recentiorum quorundam opinione . Cap. y. £ Vn T nonnulli ex recentioribus Medicis, qui quum intelligerc non poffent, quid clfet innatum calidum,locos omnes cx Galeno collegerunt,eosque vno capite collcdos, ni hil addentes,aut dementes,vel interpretante s, edideruntrquos refellere fuperfluum effc duco. Quandoquidem hi(vt antea diximus)non authores aliaiius rei,fed potius libro rum funt indices. Alij vero prudentiores, dodiioresq; viri, h^c Galeni varietate forte confufi, aliam fequutifunt fententiam: quorumftudium,& laborem, vehementerproboiquodne- tnini addidi, bonas artes fuo ingenio illuftrarc,& perficere enitantur.Horum opinionem paucis ego expendere ftatui,non quod dc iiloriun authoritate,& fama,aliquid detrahere velim, fed vt antiqua clo- cendi, fcribcndiq; libertate, illorum nomina illuftriora reddam : & ex hac hcnefta contentione, qua dii etiam fiant vfi . in meis reprehendendis, di mutandis, nunc vt olim, noftra hxc facultas augea- tur »cxcolaturquc: Inter hos Fernelius uir fummi in genij, & dodtrinx, quum forte putaret nulla m huiufmo-