Volltext Seite (XML)
122 Ioannis Argenterij craffities illa & confufio non fadct differentiam in vrinx confiftentia ,fedm qualitatibus vifibilibus, \ in quibus opacitas & perfpicuitas infpieitur.Et hxc de differentijs qux a confiftentia fumuntur. Ca> terum differentias in vrims ducemus in qualitatibus primis,fecundis & tertijs. In primis quidem:nam alia: funt vrinx admodum cahdx & fcru,cntcs,qux tales apparent non folum xgrotis cum mingun tur, ftd etiam Medicis cum tanguntur in vafc vnnario, Alis ftint temperatx:alix vero minus calidx quam mediocris vrina requirat.Sccundx qualitates quxdam pertinent ad vifum; alixadguftumialix ad odoraturmalix atiam ad tadfum.Ad vifum quidem pertinet, quod dicitur diaphanon, liue perfpi- cuum,& illius oppofitum opacum,& quadam funt vrina: opaca;, quxdam perfjncux. Qux difteren- tix,vt redte docet Auicenna,non folum in vrinis,fed in ali js rebus craffis & tenuibus apparent. Nara, vitrum fufum & cornu,craffa funt & perfpicuarfic albumen oui & gluten pifeium. Aqua vero turbida tenuior quidem fupradi&is rebus,fed tamen opaca. Sic inter vrinas fubiugales funt craffx & opaca; & qux corruptx funt ab aere externo opaex funt & craffx ex concretione:& non raro reperiuntur te nues & opaex, vt in ijs qui morti funt propinqui;& craffx & pcrfpicux,vt in febribus ardentibus & g biliofis.Qux ducuntur differende a coloribus, hx funt:quod quxdam fint vrinx albx,a% nigrx,alix qu£ medios habent colores inter album & nigrum:& in his quxdam etiam differentis ducuntur, na qugdam fiintintenfg albcdinis,alig vero non intenfx.Albedinis intenfe funtcryftallina, aquea, & ni- uea,quod cryftalli, niuis & aqux colorem referant: remiffg albedinis dicuntur la&ea, qug feri ladtis; glauca, qux connu albi; charopa, qux pili fubalbi cameli colorem xmulantur. Nigr? vrinf carbonis extindfi colorem exprimunt, nec magnas recipiunt differentias, fed exiguas admodum magis & minus, quas quilibet agnofeit, Sequuntur differenti^ fumptg ab intermedijs coloribus, progredien do ab albis ad nigras vrinas.Primum occurrit fubpallida,quf palearis dicitur, quod colorem referat pa leg tritici • quam fequitur pallida,que citrina dicitur, vt in cortice mali citrij apparet. Succedit dein de fubrufta, qui color eft auri non puri :&talis vrina dicitur effe hominis bene fani. Rnffa,quam Gr^ei srvp/wj, id eft igneam, quod ignis flammam forte repr^fentet, que & aurea dicitur, colorem puri auri indicat. Subflaua que, Se fiibcrOcca i qualis fit diffokitis floribus carthami in aqua. Hanc C /equitur flatu, que & crocea dicitur: quem colorem oftendit aqua,in qua flores croci funt diffoluti: hanc Grgci ‘^nv^ov vocant. Succedit deinde vrina rubra quam Grgci epvfyov appellant rcuius mults funt fpccies.' Nam qu^datti eft rubra ad albedinem declinans; vt in cerafis male maturis, & in qui- bufdam maturis confpicitur: alia eft rofea , qualis eft rofa : alia eft purpurea, vt purpura vulgo f car- * lata difta; & talis color eft rubeus vuarum . Alia eft rubea obfcura, qu§ Veneta,&.bruna voca-* tur, ex albo & nigro gqualiter miftis fadta, Vinea & paffa videntur efle differenti^ purpure ; purpuream fequi ftatim ante Venetam: eft enim viriea,qu§ rubei vini vel iccoris colorem oftendit: paffea vero que fimilis eft in colore pafff, & fepe fa&a ex vuis nigris aut cerafis nigris', viridis colorembraflicf exprimit aut fmaragdi aut graminis:liuida vt eft color plumbi. Oleaccamvri- namferibit Galenus 75. tertij libri Epid. vario modo ab antiquis intellcftam ipfeita eam vocat; qug colorem & confiftcntiam olei refert. Has vrina claudit in alio extremo, vt diximus, nigra. Ceterum differentix qu^ a contentis fumuntur in urina, ita diuidentur, ut quadam edicantur infa-O prema parte urinx fuperficiem conftitucrc. Superficiem conftituit id quod dicitur a pradicis co rona fiuc circulus , qui capit differentias in colore , confiftentia & quantitate. Supernatant pinguendo , bullp , fpuma : innatant cncorcma , nubecula & que pilorum & filamentorum figM* ram retinent. Subfident hypoftufis feu fedimentum , fabulum , qux & arena dicitur, lapis» pus , grumi , & extera qiig fundum petunt. Capiunt prxdida etiam differentias, ; in quantiu» te, confiftentia,qualitate, vt color,figura. Namnebecula, encorema & hypoftafis aliquando funt magnx, aliquando funt parux , aliquando craffx, tenues aliquando, aliquando dfuulfe, ali J quando unitx, aliquando lxues, afperx ,fquales, inxqualcsprotundx, oblongx, pyramidales,alia figura prxdit£, aliquando albx uel alio colore tinftx. Cxtcrum a qualitatibus qux odore percipiun tur , fumuntur etiam vtiles differentix: quedam enim bene, vt vrina'fanorum; quxdam male olent; ut inter has diucrfarum rerum male olentium quxdam plus vel minus odorem reprxfentant. Quod fi Medicus non effet vir egregius & nobilis, vt debet effe qui hoc nomine dignus eft , poffet.ex fi vario fapore, qui in vrmis eft differentias colligere fed ea reijciamus, nec artem nobilifftmam, for- didam reddamus. Cum vero dicimus aliquando vrinam efle acrem & mordacem, &c talem fenti- ri cum mingitur, alianVvero fine mordacitate effe; differentias Rapimus a tertijs qualitatibus, A quan titate vero fumimus differentias: vel enim non redditur urina,& penitus fupprimitur, aut certe mff nus quam oporteat, aut mediocris eft illius qUantitas, aut multa adeo ut mediocritatem & potu$ quantitatem excedat. Ceterum cum dicimus quafdam urinas a bile , alias ab humoreTtielincholi- co, alias ab alia materia mutari: cjuafdam prxterca a fomno, alias a uigilia, aliasainorbis, alias ab alijs caufis differentias ducimus. Iam vero cum dicimus vrinas quafdam falutem adierre, 8c figni- ficare, alias mortem , nonnullas ventriculum affedhim, alias caput, hepar, cor, ucnas lxfts ,uel fiuias partes oftendere ; ab ea quod poffufit facere & quodammodo ab eftc&is differentias duci.» m. > • “ ‘ mus»