Volltext Seite (XML)
11 o Ioannes Argenterius Sc difficile, illudquc vel nigrum,vel liuefccns.Dabunt & in hac plcuritide fuas notas caufx,& fimilitu A dines,vt in alijs.A qua vero caufa humores iint commoti,partim ex his,qux prgceflerunt,partiin ctia cx impreffionibus in corpore faftis intclligemus. Si quis in acre frigido noc morbo fuerit correptus, colligemus cx comprcffione fluxionem,& inflammationem excitam fuiflc.Adftrifta prxterea,& de- fata quodammodo cutis fcpultaquc magis ab initio febris in his apparet, qui ob frigus externum la- borant.Kodem pa<5to cognofccs an a calore partis affecte, vel alterius; an cx fufione, uel expuliione, lici dolore,uel cx alia tandem occafione fit ortum malum.Qui enim nouerit,quid lingula: occafioncs prxftarepoflint; is facile quod in hac rc quaerit,i nuemet. In qua ucro parte, flue tempore pleuritis iit nunc tradendum cft. docebunt autem id eadem genera Agnorum: tunc enim Principium adeft, quando pars fluxione repletur, dolorque fieri incipit,& febris,tuffis,nihiiquc ad huc expuitur, & re liqua fymptomata,qux fuperius reccnfuimus adfunt quidem, fcd nequaquam euidenter augentur: tunc enim incrementum incipit, quod tarndiu durat, donec paria omnia videantur,quo tempore ia uiget rnobus, quem poftea declinare offendunt ea fymptomata, quum iam remittuntur. Prxbcnt " nonnulla indicia in hac re caufie iuuantes,& Ixdentes.Qu^ enim iuuant praefldia,aut Ixdunt morbu, potiffimum dum in principio cft, aut in augmento, vel in alio tempore, docent prxfcns effc quod «luserimus.Atque hfc quidem confentiunt fuisprincipijs; a quibus plurimum recedunt, qui plcuriti- cicm tunc vigere tradunt,quando multa,& concodta expuuntur, tunc enim minui materiam, fympto xnataque omnia necefle eft,quod declinationem offendit,fed hxc diligentius alibi profequuti fumus. Quapropter ad ea properandum cft, qua: quod futurum eft in pleuriticis, prxfagiunt. Qua quidem in re primum trademus,quem finem fit habitura pleuritis,deinceps notas trademus , qua: prxfagient tempus fblutionis,modum,authorcm,qualitatcm, media, locum, ordinem; liare enim ad prodicendi rationem pertincnt.Itaquc quum perimant morbi,qui adeo a naturali ftam hominem deftrahunt, vt nullis remedijs coerceri poffint; huiufmodi reccffum, aut minorem offendent figna a-fuperioribus fontibus dudta.Nam magna inflammatio,febris admodum vehemens,pulfus frequentiflimi, durifli- q mi, difficilis admodum rcfpiratio, delirium continuum, animi defedtus; adhxc cohibitum {putum, aut paucum,quod cum difficultate reijcitur, & illud viride,vel nigrum,rotundum,vifcofum,admodu tenue, vel craffum impermixtum; lic & urinx,vel fiipprcffe,aut qua: emittuntur nigrx,olcaccx, liui- dx, confufe, tenues, vel craflx admodum,fudor prxterea,aluiquc fluxus ab initio, prxfcrtim fi dc- Sjciantur liquida,aquofa,grauiter olentia, mortem prxfagiunt. Eodem padto color corporis, & ali* «qualitates plurimum a naturali ftatu mutatx,mortis fimt indices; nccnon caufx qux morbum intu lerunt,fi magnx aut malignx fuerint,qux autem rcfifterc,iuuareque debent infirmf,corporisq; habi tus durior, ad tranfpirationemque incptus.Si prxterea multus humor,aut malignus,aut varius plcttfi xidem facit; fi pars affedta dcnfa,craffa,infirma,fi item nulla profunt auxilia, nec etiam maxima,de vi" •ta admodum ucrendum eft,augebitque timorem,fi forte lcthalcs graffenturpleuritides.Contraria & tem his indicia falutem pollicetur. Quod fi paria fuerint, aut certe non admodum inxqualia bofl* malis figna,dubium portendunt cucntum.Cxterum tempus folutionis eadem figna docebunt; qii£P enim parua eft, begnignaque pleuritis, quamque pepercrunt leues caufx; iuuant vero vel leuilfi' ma remedia, pauca vero obfunt, qux nocere funt nata: fi prxterea fubfunt vires validx,nec defui 11 commoda prxfidia,falus propinqua eft. Sed certiora prxbcnt in haere indicia effetius, quam effentia ipfa, & caufx. Nam li facile & ab initio incipit expuere, qui laborat, & ea, qux ex puuntur qualitatibus, & quantitate refpondeant,maxime fi perpetuo coda excernantur, quarta, vd ieptima die falutem, aut declinationem morbi euidentem expe&are oportet. In lethali vero contra' ria ratio contrarium euentum offendet.Vctum quoniam ratione febris aliquando moritur xger, ali' «juando vero ipfius pleuritides,nonnunquam autem ob vtriufquc caufam; id deprehendes ex eifdent fontibus fignorum.Nam fi pleuritidis accidentia minuuntur,augentur autem qux febrem fcquuntuf «quod contingit,quum benigna erat materia,& pauca,qux pleuritidem excitauit,multa autem, & mali gna,qux febrem ipfam peperit,huius profefto nequaquam vero pleuritidis ratione homo extingue' * «ur.At fi febris non admodum moleftat,crcfcant autem pleuritidis fymptomata, ex hac homo futfo' cabitur. Par autem habebunt illa momemtum ad mortem inferendum, fi xqualiter hominem infe* Ifant.Licebit & acaufis&ab effentia cuiufque,&afimilitudinehic quoque notas petere. Cxtcrun» modum ipfius mutationis docebit natura ipfius affedtus; finitur eni m paulatim pleuritis, quoniam necefle cft humorem concoqui,deinde paulatim per fputum educi.Quod fi per digerctia, vel ea,qu* lenfibilitcr uacuant,folutio contingat,confertim etiam fieri poterit mutatio.Qudd fi in peripneumo niam tranfit,nonnunquam fubito id fit,quum fcilicet humor facilis eft ad motum, & pulmo ad fuf' c ' ptionem aptiffimus, nonnunquam vero paulatim id contingit; quando fcilicct contraria adfunt. A* fi fuppurctur, non nifi paulatim pus repurgari,& affecftus folui poteft.Idem monffrabunteaufoene- &us,& iimilitudincs. An vero artis,vel naturg beneficio,vel vtriufquc opera finietur, quod cft autno- rem mutationis prxfagirx, nunc doceamus. Itaque quum leuiflimos affedtus fola natura vincere io* {carabos vero non nifi adiuuta a noftris prxfidijs,non immerito id oftendent ? quod quxrimus mot*