Volltext Seite (XML)
ios IoannesArgenterius' nium tradenda lunt, quf Iplam pleuritidem monftrant; deinde qua; illius caulas,tertio qua: clifFcreit-A tias offendant, poftrcmo qua: prcenuncient, quid fit futurum. Ac quum ligna vniucrfti fumantur a quatuor fontibus, a rei (inquam ) elfentia, caulis, ctfedtis, & iimilitudine, excutiendi funt lin- guli fontes, & quid pollit ab illis deriuare, videndum . Eft autem plcuritidis elfentia,inflammatio, tumorque praeter naturam membrana: ambientis collas, qua: fi cernere pollemus, oftenderent pro- fedto quod quaaritnus. Verum quum internus fit aife&us, internaque pars, ex tumore non licet li gna aliqua colligere, iam vero affetftus ipfi plurimas exhibent notas. Sunt autem inter affc&us qui dam , qui loquuntur affciflum iplum lolum; alij, qui caulas; alij, qui partem afrcdlam; alij, qui diffe rentias plcuritidis; alij vero, qui a duobus, vel pluribus ex illis nalcuntur; qua: quidem inter !c di- ftinguere plurimum refert; quando non licet aliter pcrlpicere, qua: communia, & inleparabilia fint omnibus pleuriticis indicia, qua vero quibufilam diur.taxat propria; qua item immediata, uel longe ab affeftu remota flatui debeant. Sequuntur etenim pleuriticos dolor pun&orius late fultis, qui nunc ad clauiculam, nunc ad leptum tranluerlum, vel ad vtramque partem, aut neutram, nunc etiam B ad manus extenditur, Tuffis aliquando cum Iputo cruento, aliquando vero fine Iputo aliquo; fe bris vehemens, & acuta, pulfus celer, frequens, durus, & inaequalis ea inaequalitate, in qua ferro- lus apparet. Spirandi praeterea difficultas, delirium, rigor, calor in parte,decubitus nunc in latusaf-. fccflum, nunc in oppofitum facilior. Ad haec fitis, vigilia, deiedta appetentia, & limilia ab autho- ribus noftris traduntur, de quibus figillatim agendum eft, ut quid cuique conueniat, agnofcanuis. Nam dolor imprimis lignum non eft inlcpaiabile; vbi enim vel delirat, qui laborat, vel maligna eft materia, qua: partis lenium necat, aut iam declinat, inflammatio, dolor non fit; & qui adeft fempet pun(florius non eft, led is dumtaxat, qui a languine puro aut bilofio committimr. Nec perpetuo late funditur dolor, led quum magna eft inflammatio; adeo vt pleuritidem non fcquatur laie ftiliis dolor, led magnitudinem, diflerentiamque ipfius. Quum vero dolor vrget in cmni plcuritidc tcn< fiuus eft, & fixus; ac vbi magna eft inflammatio, lentitur & pullus quidam. Quod vero commu nicetur manibus dolor, non pleuritidem, led membranam circa primum , & lecundum interuafC lum collarum laborare id teftatur. Dolor vero maior in vno latere quam in alio aut aequalis, dum decumbunt laborantes, non lequitur ncccflario pleuritidem led illius differentias, & locum affc- &um. Id enim contingit, dum vna membrana aut alia magis afficitur , aut cum inflammatio in gens vtramque pariter laedit. Extenditur autem adclauiculam, vel leptum tranlucrlum, uel mediani dumtaxat membranae partem occupat; id quod teftatur magnitudinem inflammationis aut locum affedtum lequitur. At tuffis neceffarib pleuritidem comitatur, vel quod aliquid in huiufmodi afte- £tu per membranam continuo effluit, quod in pulmonem, alperalquc arterias receptum ad cxpul* fionem irritat uel ob dolorem lateris partis Icilicet relpirationi dcllinatae, quo modo a lola refrige ratione thoracis eam accipere docet experientia, non tamen proprium eft pleuriticis hoc indicium» quando alijs, multis affefftibus communeexiftit. Quod vero aliquidexpuatur, aut non, id potius morbi tempora,& materiae qualitates,quam morbum ipfum fignificat. Quum autem excernitur Ianguis purus, aut cum pituita, uel alio humore mixtus, & hoc, aut alio colore, craffitic, vifeii' ^ tate infeftus monftrat diuerlum humorem non autem pleuritidem i piam ncccflario oftcndit.Quirt' etiam crudum, aut coctum Iputum index eft temporum ipfius morbi: Sic lane illius quantitas ma teriae quantitatem, & qualitatem , vel loci differentiam, vel morbi tempora docet. Nam multtU* reijci folct, vbi multa, nec rebellis eft materia, locusque rarus, dcclinatque iam inflammatio* Cceterumjfebris neceflaiio pleuriticos arguit, quia locus affetflus parum diftat a corde, affcdtufiju 6 iplc calidus eft, non tamen ea perpetuo vehemens & acuta adeft, led dumtaxat quum Ianguis purus aut cum bile mixtus pleuritidem facit. Necfemper fimplicior eft, ha:c quam ahae febres, nec ter tianae modo in omnibus exacuitur. Si enim ex languine melancholico fiat, malignitate non ca ret, & ea fola tertians acceffionem leruat, qu.T ex biliofo languine , putrelccntc iam bile, nafei- tur. At pulfus neceflario in pleuritide mutantur ad magnitudinem, & celeritatem, & frequen tiam ob affe<ftus caliditatcm: durus vero &lcrrolus non fit, nili ubi multum tenditur membra na cx magnitudine inflammationis, in minoribus vero, aut pituitofis vel durities nulla adeft, au [ 5 certe non tanta ut ferrofus pulfus euadat. Iam uero relpiratio inlcparabilc id eft commune, & p cr petuum eft omnibus pleuriticis fymptoma; idque non lolum quod pars fela relpirationi leruiat» quando refrigeratio illarum partium difficilem haudquaquam rclpirationem reddit, led quod afte- <flus in ea parte fit, qui motum liberum fieri impedit. Quare hoc indicium eft, & partis affe&ae, & ipfius affecflus; proprium uero nequaquam pleuriticis; fiquidem multis alijs conuenit. Delirium, & coma pleuritidem neceflario non indicant, led vehementiam, malignitatem, & uigOrem inflam mationis , ficut & conuulfio; atrigor uix aliquid poteft in plcuritidc ollcndere, led potius qua? con tingunt pleuriticis ex febre indicat. Idem quoque fentiendumde fiti, dciecta appetentia ciw » qua: bilofam febrem, & iam confiftcntem monftrant. Caloretfi videtur lequi aflifium ipfum» tamen uix uideas aliquem laborantem eo morbo conqueri de calore in parte afte<fta. Capitis v>