Volltext Seite (XML)
D e C onfultandi Ratione. 107 A moucit, aliud verd, quod moucntem ad agendum impellat. Eft autem id,quod mouetur humor, qui quum tenuis eft, calidus, multus, & nequaquam vifeidus, & facillime mouetur, contrarius vero difficile . Atque huius quidem caufte ratione fit, vt pleuritis gignatur, aut peripneumonia . Ex ca lido enim Se tenui illa fere fit: ex craffo, vifeido, frigido, multo,pulmo laxus facile repletur, inflam- maturque. Pars vero vnde mouetur materia non folum fluxionis eft caufii, fed etiam facit, ut una pars potius,auam alia inflammatione teneatur. Nam qua: valida eft,rara,quaeque cauitates habet per quas eft luere materia poteft, facile in alias rcijcit, quod molcftat: fic qua: in fuperiore loco eft po lita , caufa eft, vt inferiores laborent, & dextra, vt dextrae; & coniundta , & vicina ut uicinae affi ciantur. Sic igitur caput dicimus cfle plcuritidis caufam; quod ab illo moucatur materia, dcfcen- datque ad coftas. Sic & vniuerfum corpus caufa putatur eife , quando fefe exonerat in caput pri mum, deinde irt latus. At pars quae recipit, terminus eft, in quem finitur motus,qui etiam caufa eft inflammationis. Nam quod illa fit rara, mobilis, debilis, in inferiore loco pofita, aut c dircCto ei, a 3 quo incipit motus , aut coniun&a, aut quod effluxus non habeat, per quos poflit reijcere quod in- feftat; ucl quod doleat,aut caleat,aut vacua fit,& caua, prompte fluentem humorem recipit. In pleu- ritidc vero recipitur humor non ob iftas omnes caufas, fed potiflimum , quod inferior fit pars, qu£ laborat, & coniunfta cum capite per ucnas: nec habeat uafa, per quae reijcere poflit quae aliunde ac cepit . Adde quod & debilior fit ob frigiditatem, & caloris inopiam . Coeterum vente, arteriae, ina niaque fpacia, & alia: corporis uia:, caufa: funt fluxionum, quod per illas humor feratur. Nam qua: ab vno loco in alium terminantur cauitates, viam praebent promptam currenti materia:. Porro moucnt qua: attrahunt, ucl impellunt, at ob attractionem nulla fit fluxio . Impellit autem vel pro pria rei forma, vnde vapor furfum fertur fua leuitate, & humor deorfum ob grauitatem labitur, vel id, quod expellit; quod quidem duplex eft, ucl ipfa (inquam ) facultas expultrix, aut quod conftrin- gendi, exprimendique humores a partibus vim habet. Atque illo quidem modo dolor, copia, vel acrimonia humoris fluxiones commouent, quod fcilicct irritent expultricem uim, quae poftea quod q in parte eft contentum, ac uicinum, extrudit; hoc uero externum frigus, & adftringentia medi camenta extrinlecus adhibita fluxiones pariunt. Qua: autem liquant fimduntquc humores, fluxio num caufa; cfle videntur, quod concretam, adhaerentemque partibus materiam liberent, qu§ poftea fponte pro fua natura furfum, vel deorfum fertur. Qua quidem in re apparet, quid fit tanquam ef ficiens, quidque illud impellat, quid augeat, foueat, conftituatque malum, quid materia, finis, fubiedtum, & caufa cum qua. Nam fanguis materia eft inflammationis, & fluxionis, conftituit- que idem tumorem: fubic&um inflammationis pars eft affe&a, termini uero motus ,& via , per quem decurrit humor, caufa: fine qua fluxio, & inflammatio fieri nequeunt, rationem habent, forma vero , quae mouet, & expultrix facultas, qua: materiam expellit funt tanquam efficientes pro xima: caufa: fluxionis, paulo uero remotiores iplius inflammationis. Ipfa vero materia, & dolor impellunt mouentem, expultricem , inquam facultatem. Defidcrium vero expellendi, quod mo- leftat, finis eft , cuius caufa vis ipfa propultrix excitatur. Hxc vero aut omnia , aut plurima quum D augentur , mali funt auftrices caufa:; quum vero manent in eodem ftatu, conferuatriccs ; qua: vero eas tollunt iuuantes; qua: illis fauent, bedentes nuncupantur. Ac ex fiis quidem caufi s plurima: ad quattuor rerum genera, qux mutandi corpus vim habent, nempe ad ea, quae foris assunt, vel in cor pus fumuntur, & retinentur, aut geruntur a corpore, & animo, reducuntur. Nam ciborum, po tionumque multitudo, acrimonia, otium, cohibitae cxcrctiones, temperies apta ad (anguinis ge nerationem , difenteria, haemorrhoides, & varices imtempcftiue retent^ plcuritidem inferre dicun tur, quod materiam fuppeditent, qua illa: conftituuntur, & fluxiones commoucntur. Aer vero ambiens frigidus, balnea, vnftioncs, potiones calidae, eandem pariunt, quod materiam moucnt. At frigida: potio aeftuante corpore ciufdcm eft caufa, propterea quod denfat meatus, & liberum traniitum humorum impedit. Quae vero excernuntur, & nimio effluxu debilitant partes corpo ris ; faciunt, ut facile recipiatur materia, qux fluit, atque ita erigantur, tumores , & inflammatio nes . Patet & progreflus in fingulis caufis, ucluti in materia tumor ex fanguinis multitudine, hac J ex repletione, hic rurfus cx cibis, qui fanguinem plurimum procreare funt apti, nafeitur . Eodem padlo in efficientibus ,fi ita forte contingat fluxus ex comprefsione, lroc ex adftringentibus, adftri- Ctio ex refrigerantibus,hic ab aere Aquilonio commouentur. Excitatur ergo ab his caufis inflam matio in membrana, qua: coftis fubtenditur, atque illa eft, qua: primario laborat, fccundario vero mufculi uicini, & cofti afficiuntur; cor vero tertio loco : Vltimo uniuerfum corpus ob cordis affe ctum,nempe febrem,egrotat. Eft autem pars,quo: primario afficiatur,non quidem princeps, aut no bilis,fed tamen publico munere donata; vtpote qux refpirationis fit inftrumentum;eftque proprium in latere malum,quod nullum alium habet fomitem. Atque hic quidem fufficiunt de caufis plcuri tidis. Nam caufas differentiarum quilibet cx his, qua: prodiximus inuenirc poterit, quid fcilicct magna:, acutae, benignae, maligna:, vero > non vero, fimplicis, compofiro, falutaris, letbalis, aut alterius differentia caufa quomodocunquc cfle poflit. Quare ad figna tranfeo, inter quae illa pri mum