Volltext Seite (XML)
De Confultandi Ratione. 99 ^ (carior res eft, lucem adhibere oportet, omniaque genera percurrenda; eo tamen obferuato, vt vni- uerfum genus, a quo aufpicati fuerimus,excutiamus, deinde ad reliqua tranfcamus,& qua: in fingu- lo genere funt,eodem ordine reccnfeamus;nc aliquot enumeratis, &. multis omifiis,cogamur poftea quam alia mtcrpofucrimus genera, ad priora illa redire, quas non fatis fuerunt cxculfa. Ac ne lon gius abeas,quum ab efferiibus morborum notas forte capere coepimus vcluti ab ariionibus briis, ex cutiendum eft vniuerfum genus ariionum, quod nobis lucem aliquam adferre poteft ; poftea per currenda: funt qualitates; poftremo excrementa, & alia opera qua: in corpore peraguntur: atque ita ab omnibus efferiibus figna petenda : Tranfeundum deinde vel ad ea, que funt fecundum eflen- tiam, aut ad caulas, & pariter depromenda ex eo genere indicia, qua: ad rem propofitam facere pof funt. Qua quidem in re temere vagari multos videmus, vtpote qui nullo feruato ordine nunc in vnum genus, nunc in aliud mutua quadam confufione profiliant:notandaque interim funt qua: pro pria in fmgulo genere rciiudicia,cxiftunt,qua: communia, infe-parabilia,qua: fuapte natura vel mate B ria:, vel loci, aut alterius rei ratione fuas notas prabent. Ex iftis enim certa cognitio nafcitur,pcr- cipimufque qualem vim fingula obtineant. Ac quoniam figna omnia ( vt diximus) a rei effentia; caufis, efferiibus,& fimilitudine ducuntur; contigit vt a temperamento,a:tatc,confuctudine,viUen- di conditione, anni tempore, regione,coeli flatu,fexu,habitu corporis,ab adftantibus,rcmcdijs, me dico,&(vt fcmel dicam)ab externis, internifque rebus omnibus, qua: quomodocunque caufe funt eorum,de quibus agimus, quxque in noftro corpore obeuntur,indicia fumamus: Contingit & illud quoque, vt de partium robore , imbecillitate, dignitate, de colore, mollitie, duritie, fonis , odori bus , afperitate, lenitate , crafsitic, tenuitate,& exteris corporis qualitatibus agamus. Item de pul fibus, ira , triftitia, metu, gaudio, de vigilijs, fomno, infomnijs, motu animi & corporis, mentis conflantia, & perturbatione,imaginatione, cogitatione,memoria, & rcfpiratione; Prxterca de appetentia, attrariionc, retentione, coftione, expulfione, afsimilatione, nutritione, concupifccn tia, venere, alijfquc vniuerfis animi, & corporis funftionibus pertrariandum. Quinctiam de ex- C crementorum fubftantia, quantitate, qualitatibus j & reliquis omnibus mentionem faciamus. Nec non ab excretionis modo, tempore, loco, ordine, qualitate,notas capimus. Sic etiam a morbi na tura, generibus, differenti js , temporibus, partium conformatione, magnitudine, numero, coniun irione,figna fumimus; expendimufque quid fimile, aut difsimilc his,de quibus agimus,cum alijs fit. enim omnia , quum vel fecundum clfcntiam rebus infint, quas explicamus, vel tanquam efferius illas fequantur, aut praecedant, fpcCtenturque vt caufe, aut limilitudincm doceant, fua praebent in dicia fingulis rebus, communia, immediata, remota,infeparabilia, ac(vt breuiter dicam) omnia ge «era,& differentia: lignorum ab illis noftris vberrimis fontibus emanant, nec vnquam dceffc pote rit in illis quod neceffarium fit ad id fignificandum, quod quaerimus. Nec illud quidem pmereun dum eft, quum aliquid praedicere volumus,caput quoddam, fiue fcopum effe quaerendum, ad quem vniucrfa indicia, prxdiccndique ratio referatur. Nam omnia, quae filutcm aut mortem oftendunt jy hoc vno nomine id fignificant, quod maximum vel minorem rcccffum a naturali flatu monftrcnt. Habent & eundem fcopum , quar breuitatem,8c longitudinem morbi pronunciant, Siquidem in ccr to quodam genere quanto minores extiterint morbi, vt in vulneribus apparet, tanto breuiores eos , fore praefagiunt; in alio vero magnitudo celeritatem morbis adijeit; quod in lethalibus apparet, qui quanto grauiores fuerint,tanto celerius perimunt. Erit & in modo folutionis, qualitate , ordine,& jn alijs,qua: ad prxdiriioncm pertinere diximus,aliquid commune,quod ingenioli facile i nucnicnt, ac eo quidem propoftto facillime praediriio inftituetur, qua: alioqui a nullo certo principio aufpica «ur. Quomodo enim ( qua:fo ) ab effentia, caufis, efferiibus, & fimilitudine morborum praedice mus falutem, aut mortem venturam, eo contempto, cuius interuentu pradirii fontes fuas notas prg bent ? At eo poflto ftatim animus quiefeit, vtpote qui ftntiat fe a certis principijs ad reliqua duci. Dicet ergo medicus, fi forte de morte, aut falute prxfagire inftituerit, propofito co fcopo, quo om nia figna ad id neceffaria diriguntur ad hunc modum. Quoniam mors contingit, quum tantus eft j a naturali flatu receffus,vt nullo pario ad mediocritatem redigi pofsit, mortem protendunt omnia inditia, quoniam hunc maximum cxceffum oftendunt. Eodem pario fi breuitatem, aut longitu dinem pnefagire velit, eodem propofito fcopo, fuam proferet fententiam. Quoniam (inquam ) breues funt morbi, qui parum diftrahunt hominem a naturali fua conditione; fit autem huiufmodi, qui hominem infeftat, vt propria illius effentia, caufe, efferius, & fimilitudines oftendunt; pra:- nuntio cito venturam falutem. Idem obferuetur in alijs , quae praefagirc fludemus. Eflo autem praediriio dubia, fi par fit vis contrariorum fignorum, alioqui certa, vt in hac re imperitos medicos vincamus, qui dubia omnia pollicentur. Ac vt ca,qux in hac parte certis praeceptis fumus complexi, rudioribus vno exemplo innotefeant, proponatur differendum,an febris, qua: hominem infeftet, fit tertiana cxquifita,vel non.Confulet itaq; medicus imprimis effentia iplius febris,nempe calore,qui ll acris^mordaxqi fit, ftatimq; feriat taftum, tanquam ex communi indicio in conicriuram veniet ex- Ioan. Argenti De Confultandi Rat. G i quiiitse