Volltext Seite (XML)
9 8 Ioannes Argenterius mutationifquc fit caufa quaedam. Septimo locum praefagire expedit, per quem mutatio continget, A an fcilicet per externas partes, vel internas, & hanc vel illam,vt per vrinam, aluum, vomitum, vtc- rum, narium venas, vel per alium denique locum corporis fiet, quod tore praefagimus. Quod li plures fint affedus, ordo quoque requiritur, vt intclligamus quid primum, quid vero deinceps fuc- cedet. Ac vt res in omni corporis ftatu rudioribus pateat; proponet medicus li de fanis agat prae di cendum effe,an is, qui prx lens eft flatus, durabit, aut mutabitur: quod fl id contingat,in quod mu tatio fiet, an fcilicet in fanitatem deteriorem aut meliorem,vel etiam in morbum ; &. quod haec cito contingent, aut tarde, vt in iuuentute, aut declinante aetate,-quod vere, autumno, hyeme , xflatc; quod in plenilunio, vel decrcfcentc ipfa Luna; quod circa nodem, vel meridiem, vel alio tempore ea ftrit expedanda, quodque confertim,vcl paulatim id fiet: quod vehemens, aut parua erit mutatio in fuo genere a naturali conditione, quod pamus erit morbus, in quem labetur,qui iam valet: quod ea, qua: extrinfecus corpori obfunt,aut excrementa, vel retenta, vel qua: geruntur a nobis, vel affu- muntui', mutationem efficient; quod item facilis, aut difficilis erit mutatio. Nam fidam, infidam, ® perfedam, vel imperfedam in hoc ftatu corporis non apte quadrimus; quae quidem propria fimt ijs, qui aegrotant . Item quod illa, quae fanitatem labefadabunt, id facient alterando, vel continuum foluendo , aut corporis ftruduram vtiando : quod affedo capite, vel hepate, vel alia parte in alias ma lum tranfibit: quod primum temperies corporis mutabitur,ex qua reliqua mala ( fi forte plura prae dixerimus futura ) prouenient. Sic fine in conualcfcentibus praedicemus quofdam ad fanitatem ve ram properare , alios vero relapfuros in morbum fimilem praeterito, aut alium quempiam; idque vel cito , vel tarde ( vt fpes eft ) fore praefagiemus. Item quod paulatim fuccrcfcentibus morborum cau fis recidiuam patietur,aut ablatis reliquijs prioris mali fanitatem afTcquetur; quod naturae beneficio , nihil moliente arte, aut huius etiam auxilio parabitur fanitas ; aut morbus aeddet ab his,quae lirnt re lida ex antecedente malo,vel ex corrupta viuendi ratione , aut alia quacunque noua occafione. Prae terea quod facile, aut difficile ad fanitatem perucnict; quod ex cruditate, aut retentione, vel nimia cftufione excrementorum morbos fibi pariet; vel ex codione; quae feliciter obitur, fanitatem prifti- ^ nam conciliabit: quod morbum excitabunt alui cxcrcmcnta:qudd prius reftituetur vnus,quam alius affedus,qui in conualcfcOnte ex morbo funt relidi. Caeterum in his, qui iam aegrotant: dicet me dicus,fi forte ita fperet falutarem fore,aut lethalcm, aut eius generis,qui nunquam fanatur,nec occi dit, vt elcphantiafis,quod liberabitur,aut morietur,qui laborat in adolefcentia,quod morbo comitiali laborantibus contingit:quod in vere, quod fere accidit quartana correptis, quod intra quadraginta dies,fi morbus ex acutorum genere fuerit:quod decimoquarto, aut intra hunc diem, vndecimo, vel leptimo, vel quarto , vel primo.-quod vigefimaquarta hora, quod circa nodem; in accefsionisprin cipio , medio, vel fine continget mutatio. Item quod cum crifi, aut fine illa , vel cum magna muta tione, fcd non fubita, aut cum hac,fed abfquc magnitudine falus parabitur : naturamque ipfa m fore huius mutationis authorcm,ant etiam artermquod facilis,vel difficilis,fida, vel infida, perfeda , vel imperfeda erit mutatio: quod per codioncm, & alterationem, vel cxcrctionem,vel mixtionem fa nitas continget: quod per fudorem difeutietur morbofus humor, vel per vrinam, aut aliam corporis P partem : quod tertiana prius, quam quartana recedct:& inflammatio quam febris: & intemperies, vitiatufquc color, qu i vlcera ambit, emendabuntur priufquam cauitas carne repleatur. Quibus tjui dem politis, ignorare non delet medicus,a quibus figna vniucrfa fint petenda : & quae fint in vna- quaque re dignofeenda ex fignis enumeranda, quoque ordine in illis fit progrediendum , Dc qui bus rebus in opere noftro abunde egimus : & fiimmatim hic quantum poftulatnoftrum inftiturnur percurremus . Sumuntur porro vniucrfa figna (vt in opere noftro oftendimus) ex quatuor fon tibus , a rei fcilicet cflentia , caufis , effedibus, & fnnilitudinc cum alijs. Comprehendimus autem eflentix nomine ipfius naturam , genera,differentias, partes , & proprietates. Caularum vero no mine formam, materiam, fubicdum, efficiens, quod fcilicet gignit, auget , conferuat, iuuat, vel laedit,inftrumcntum, finem, &caufam cum qua, & fine qua. Caetcrum effeduum appellatio no bis oftendit, quicquid ab alio proucnit, quae pro rerum natura in firigulis euariant. Alij enim effe- dus fimt morborum, alij caufiirum: alij vero fymptomatum : qux alia poft fe pariunt: fed morbo- S rum affedus certo numero funt comprchcnfi, nimirum quum ea, quae a morbis proueniunt, vel adiones fintlaefae, vel excrementa , aut opera corporis mutata, vclqualitatcs praeter naturam, qu£ tadu , guftu, odoratu, vifu, & auditu, percipiuntur: a quibus tamen excipiuntur prima: qualitate* quae morbos fimiliarium partium conftituunt:& propterea a fvmptomatis excluduntur. Atlignaex fimilirudinc duci ftatuimus,quae quomodocunquc cx proportione cum alijs rebus capiuntur. Ab his ergo fontibus omnes notas trahet medicus ad pr£fcntia,prgtcrita,& futura omnia dignofeenda. Ve* rum quum infinita propemodum indicia cx ijs fontibus refultcnt, ab eo genere aufpicandum, q l, °d cuidentiores praebet notas; et fi res per quaedam folum figna oftendi pofsit, immediata folum,& p r O pria poncnda.Nam fuperfl uum fuerit & propemodum ridiculum in re nota cfficaciorc probatione SC omnium enumeratione contcndercequod multos ex imperitis medicis facere videmus: Vbi vero ob« fcuriof
