Volltext Seite (XML)
DeConfultandi Ratione. 95 nequaquam vero aut certe leuior in alijs nafeitur . Praterea id docet dolor, qui a calore dritur; qui lemper cum quadam tenfione infeftatifundit enim calor humores,ex quorum ebullitione plurimi va pores attolluntur jcx quibus tc»lio,& continui folutio proucniuntiquodteftantur potifsimum dolo res capitis ex fole contradi,qui lemper cum aliqua funt tenfione. Idem oftendunt manus,, qua: igni admota: tumefcunt,dolentque. Soluit igitur continuum calor non erodendo (fic enim in omnibus ‘ partibus vehementer excalefadis dolor fieret)ledob fullonem,& tenlionem,quam quum opines par tes vel ob humorum paucitatem ,quos in ieipiis continent,vel ipfarum laxitatem,aut loliditatem pa ti nequeanqideo non omnes dolent a calore,etiam ii fcnfu exquifito lint prcedita:,frigus vero, eo qcT inatqualiter exprimendo cumulet in parte vna humorem magis,quam in alia,propellatque materiam a fuperficie ad interiora,tcnficnis,folutionifque continui interuentu doloris quoque cft author.Ncc aliam quidem exiftimare oportet effc caufam doloris,quum partes refrigerata: ad ignem propius ad molientur,quam qua: ex fullone petitur . Nam ctfi contrarius cft calor frigori,non tamen propterca B pellendo ille huic rcfiftit,fed laxando potius;& euocandoad fupcrnciem,qua' d frigore fuerant com- pu!fa,fit itaque dolor tunc,quia humores protrufos a frigore calor affatim fundit,St allicit, ex fufione autemcontinui diuifio,ex qua dolor nafeitur, Atque ita calor,St frigus tedendo continuum violat, dolorifque funt caufe, Secunda: vero qualitates idem facium vel comprimendo, quomodo dura, grauia,Sc craffa,dolorem faciuntjvcl pungendo,aut incidendo,vt vulnerantia,aut erodendo, vt acres, St mordaces, humores,qui vchementifsim os fa:pe dolores hac ratione commouent. Caetcrum volu ptatem inferunt,qtif partes male affc&as (ubito,fed non cum vehementia ad fiium ftatum perducunt, Ii ea,qua: mutationem efficiunt,alterando id faciant,alioqui etiam adiungi poteft vehementia; vt ap paret in vacuationibus,quae maximos dolores ftatim leniunt, voluptatemque maximam pariunt, vbi magna,8t fubita fit vacuatio; frigus vero,aut calor vehemens pariter dolorem committunt . Quare non mirum,fi ab illis dolor nafcatur,quum fanitatem vehementi,& fubito illorum vfu reftitucrc niti- mur.Parit Sc voluptatem in male affc&is corporibus leuis quoque mutatio, quod docent friftiones, £,qua: laborantem fenlixm per lafsimdines recreant,& dele&mt.Nafcitur autem & voluptas in fenfo- rijs bene habentibus ab his, quae perficiunt organum, Sc fenfum; funtque ha:c limilia, 8c confer- uantia. Etenim boni odores olfadum,mufica auditum,Sc grati fapores palatum mi fa voluptate af ficiunt . Atque hxc fufficiant de doloris, Sc voluptatis caulis : ex quibus licebit intelligerc quae, 8c quot fint proxima: doloris caufe,qus vero remotiores,quoque modo ab ipfis caufis proueniat; quid item rationem caufie cum qua,8c fine qua,aut efficientis obtineat, quid praeterea fit tanquam inftru- tnentum,Sc fubie<ftum,quid tanquam facultas. Nam materia, & finis, Sc forma in ho.c genere fym- ptomatum nullam vim habcnt-.fiquidem forma in lymptomatis folum confideratur,quum unum gc nus ab alio feiungimus. Materia nabet fiiarn vim maxime in co£tione,& nonnullis alijs naturalibus fun&ionibus. Vfus potifsimum in pubibus,Sc refpiratione locum habet. .Quare fi de caufis aliam aftionum differendum fit, {umere oportebit ex vniuerfis generibus caularum, qua; inftituto conue- p niunt. Nos enim omnium exempla in breui hac tractatione prolequi haudquaquam debemus. Nec tamen volumus dccffc rudioribus, qui cx vno genere exempli minime polsint colligere, qua: ad alia {ymptomata pertinent. Quapropter quum iam fatis de actionibus,8c his,qu* in aftione fiunt,fit i nobis difputatum,fupereft,vt exemplum ponamus de excretis,& retentis Sc qualitatibus corporis.Po nantur igitur inueftigand? cau% primum alui ficcioris,deindc humidioris. Dicet in hoc cafu medi cus,fumpto initio ab immediata cau(a,Sc a certo quodam principio, Siccior aluus,liccioraq; illius ex crementa redduntur,eo quod illis minus adfit humoris,quam opus fit. Id autem contingit, vel quod pauciora fumantur alimenta,vel ficciora quam conueniat,vel quod fatis quidem affumatur, fedahfu- jnatur pofteaquam ingeftum fuit alimcntum.Non afiumitur autem nutrimentum,vel quod defit ma teria,uel vitio facultatis appctitricis,velinftrumentorum,ut gul^,ventriculi, dentium, Sc aliarum par tium,qug ad ingerendum alimentum funt neceffari?. Quur autem deficiat materia,aut non nifi fic- cior fuppetat,non eft medici qu£rerc;quandoquidem ars hfc non hominum inopif fuccu.-rerc,fed il- j: lis mederi,quibus fuppetunt prariidia eft nata. Ipfa vero facultas lgditur lf fa partis temperie ab 'om ni infigni qualitate,potifsimum tamen ab excedente calore,ucl humore. Ceterum affumptus humor abfumitur,uel quod ebibatur,uel digeratur in halitum,uel quod alio transferatur; Sic cnimexficcan- tia,& accerbaalimentauentremconftringunt, Sc duriora,paucioraquc illius excrementa reddunt, quod (cilicet humorem eorum ebibant,St confumant, Calor uero inteftinorum,Sc ucntriculi idem facit,quoniam eundem humorem digerit,in uaporemque uertit:qux- uero diftributionis humoris in alias partes funt caufx, in duplici funt genere, Qusdam enim ipfum humorem attrahunt , idque uel primo,8c immediate,uel fecundarid,nempe quod immeditam caufam excitent; alia uero non tra hunt quidem humorem, fed caufe funt fine quibus attraftio fieri non poffet,S; cum quibus commo di/sime peragitur. Etenim mufculi ani refrigeratio,ficcioris alui caufa dicitur; propterca quod mu» fculus ex refrigeratione confttiftus diutius excrementa in aluo retinet,cx qua retentione fit,ut hepar magis ad fe attrahere pofsit humorem,qui cu excrementis mifcctur,dum illa fecundum natura habet, Pcrri-
