Volltext Seite (XML)
?DcGonfultadi Ratione. 9 $ ^ hentibus,fiue fugentib, ab eo humorem,hic omnia femper ad appetitum exdtadum idonea eflc nc- queunt,quippe quum videamus per febres, gftiuumquc acrem vniucrfum corpus vehementer digeri* minui tamen appetentiam. Quamobrcm ea folum ad appetitum faciunt, qui perinde vacuant, vt temperiem partis,in qua facultatis robur rcfidct,fimul cum humore non difloluant, fed eam confer- uentj& tueantur. Sic enim frigida,acerba,acida,falfa, eo quod conftringendo exprimant humorem a ventriculo,appetitum conciliare diamtuncdlor vero natiuns digerendo moderate , quum naturi fit inftrumcntum, & veni corporis inanit* fugendo eundem humorem , appetentiam pariunt. Acria vcro,& amara eandem vim habent,vbi pituitolo humore ventriculus abundat,adeo vt calidiore, vc- hementioreq; remedio opus fit ad diflbluendu,& vacuandu.Veru ex pridieftis appetenti* caufsis ef ficaccs,vcnq; q funt a natiuocalore venarumq; finitione,vtpote a proprijs innatifq; inftris fumunt. Vnde videmus auftcra,& accida,q ingeruntur,nimiu ad appetitu conferre,propterea parua,inequa lifquc ab illis nat euacuatio;pucros autem omnium optime, plurimumque appetere, eo quod natiuo B calore illi ubundanttquod etiam his vfu venit,qui fefe mediocriter exercent:! lquidem huiufinodi Cxcr citatione calor crefcit: a frigidis vero humoribus,Vt acida pituita,humoreque melancholico conten tis in tunicis ventriculi,vel plus quam oportet, intenditur appetitusivcl ad abfiirda ingerenda excita tur; quando fcilicct talis humor corruptam fimal qualitatem obtinet, hinc difta & canina fames nafcitur.Itiquc fi pridi&a cau(* ad appetitum faciunt,illis contrarii eundem minuent, per dent,& corrumpentiquod & ratio atque experientia doccnt.Nam fi fenfatio liditur,ad portionem lf fionis appetitus quoque labcfaftatur.Lxditur autem fenfus vel lifa facultate,qui fenfum ipfum vert triculo largitur;vel ea,qui fenfationes apprehendit,& dijudicatjvcl lifo inftrumento, per quod de mittitur ipfa facultas; vel ipfo vitiato fubic<fto,in quo hic vis exercetur. Igitur per contufioncs, "ob- ftru&ionefque cerebri alimentum-non appetunt animalia,quoniam facultas non influit a fonte lifbi delirantibus vero deeft appetitus,quod illi fenfationes,& alterationes,qui in fenforijs fiunt, non ap prehendant,nec dijudicent . Senibus autem minuitur,quoniam obtufior iam illis eft fcnfus,dceftque C calor,qui humorem confumere debet. Eft porro inftrumentum fenfus ncruus, qui quum obftrui- tur,aut vulneratur,aut vinculis intercipitur,aut temperies,& fiibftantia illius difloluitur,vel corrumpi tunrationi confonum eftlidi fenfum illarum partium,in quas inferitur:& proinde illius vitio,qui ad ventriculum perucnit,appetitum labcfaCtari contingit.C*tcrum ipfc ventriculus,& maxime illius os fubie&um eft,fiue proprium inftrumcntum,in quo exercetur appetitusiqui quum patitur,noxam, vt ali* cauf* appetenti*,infcrt;Sic enim febres peftilentes perdunt appetitum, corrupta fubftantia, & forma illius partis:vel ob malignos humores genitos in ventriculo: vel aliunde ad illum confluentes: ex quo affeftu emoritur facultas,qua non nifi in certa temperie,& forma,fiue(vt dicere folemus) to ta inftrumenti fubftantia vigere apta nata eft. Eodem paCto ardentes febres, & immodica ficcitasj aut frigus ventriculi,aliique omnes excedentes intemperatur* ad exceflus portionem vel deftruunt, aut minuunt appetitum, diffoluto temperamento nemorum, ipfiufquc ventriculi, cum quo facultas jj pari modo fimul afficitur . Iam vero ad aliud genus caularum,quod lenfum afficit,appetitufque, eft caufa,pertinent i lia,qua: vacuationcs impediunt fieri. Si enim ex certa vacuationc appetitus oritur , neceffe profefto eft eundem offendi,fi deeft,quod vacuet,aut aliter quam oportet id faciat. Sic fane otium, & frigida, humidaque corporis temperies inepta dicuntur effc ad appetitum conciliandum , quoniam otio non excitator calor natiuus diflolutionis author, frigiditate vero temperatur* minui tur, humoreque obruitur,atque hacratione fomnus longior co quod calorem diutius in partibus in ternis detineat,plurimumquc humorem ad eas conucrtat,impcdiatque digeri corpus,inappetenti cau- laeft. Vnde neminem videmus ftatim a fomno paratum effc ad edendum, nimirum quod poft il lum requiratur vigilia,per quam calor ad exteriores partes commotus ficum humores trahit, 8c ven triculum vna cum alijsvifceribus vacuat. Cui operi ftatim fuccedit alacris,infignifque edendiappe- titus:Labor vero,vigilia,cogitatio nimia,febres(vt antea diximus) vchcmcntiores,& alia huius gene ris,qu* violentius corpus digerunt,diflbluuntquc partis temperiem,natiuumque calidum, non minus r quam alia appetentiam profternunt. In quo quidem exemplo iam patere pofllint, qu* generali ea j methodo funt comprchenfa. Nam fenfits,& id,quod fenfum afficit,immediati,vel ( vt medici vo- cant)coniunftiiunt appetenti* caufe,& ille caufi fine qua non,nimirum quum fenfus appetentiam non faciat,fcd abfquc eo fieri nequeat,cum illo vero reCte fi at: qui autem fenfum afficiunt, effectri ces funt appetenti* caufimcntriculus vero eft fubie<5him,& inftramentiim,m quo fit appetitusiner- uus autem inftrumcntum,per quod facultasdentiendi exercetur,calidum verd innatum commune cftr inftrumcntum,quo natura tum ad feri ti en dii fn, tum ad alias omnes functiones obeundas vtitur: qua- tuor vero qualitates primi, & ali*, qui ab illis proficifcuntur, appetentiam efficiunt,quoniam V5ti* Cuant:In^dia,fomnus,vigilia,otium,labor,cogitatio,cibus,potus,humor biliofirs , melancholicus*pi- tuitofus,caufj funt qu§ illas pariunt qualitates,vacuantquc corpus,qu^ omnia tandem ab his, qu^ aC fumuntur in corpus,vel foris adhibentur,autgeruntur a nobis,vel retinentur,& excernuntur, ducun tur . Ad quf genera quum eft peruentum, vitra progredi non datur: & interim patet progreflus ab • imme-