Volltext Seite (XML)
DeConfuItandi R atione. 91 A. que excrementum oleat, prius uero excernatur fanguis, quam bilis; & hxc confertim, ille vero patu ktim, crebrae tamen fiant vtriufque cxcretiones ,• inter, quas illae maiores efle (oleant, quxafium- ptumcibum fequuntur; nullum femari ordinem inter cxcretiones, (ed eas aliquando anticipa re, vel tardare, nec in alijs (emper fimiles eflc prxfentcs praeteritis. Prxterea quod inceperit excrc- tio ftatim ab initio nullo praecedente morbo, quod iam inucterata fit, in codemque tenore perfe- uerct, quod fanguis poft lcucs dolores ftatim emittatur, bilis vero longe poftea; quodque ille a craf- fis inteftinis exulceratis, bilis vero ab hepate, vniuerfoque corpore prodeat, quodque (ponte fiat excretio, (ymptomaticaque fit, quaeque nihil fidum, perfedum cum fignis cruditatis habeat: quod item difficile feratur, ac cum dolore ventris, & totius corporis moleftia vrgeat: quod febrem poft aliquot dies intulerit, nec eam quidem admodum leucm . Haec & fimilia commemoranda, qua: cx praedictis fontibus facile trahuntur ; fingulisquc cafibus , prout res habet , rcbte accommo dantur. Quibus pcrfpedris caufx explicandae, & occafiones omnes commemoranda: , de quibus Jlequenti capite, agemus. Quapropter nunc ad ea tranfire opportunum cft, quae in corpore re tinentur , in quibus quidem fubftantiam, qualitatem, quantitatem, tempus, locum, modum, or dinem , retentionisque formam , & quandam qualitatem notare,debemus. Nam quid, qualc- ve, & quantum fit, quod retinetur; quandoque illud inceperit cohiberi, & an continua, vel per interualla fiat retentio, & an ftatim nullo praecedente morbo,an vero poft aegritudinem aliquam coe perint detineri naturalia excrementa, perfpcdlum habere ncccfle eft, quemadmodum nec illud igno rare oportet, in quo corporis loco cohibeantur, aut retineri ceperint, an in vniucrlo fcilicct corpo re , vel in aliquibus, aut vna duntaxatpartc, quarum conditionem expendere oportet, vt fupra feci mus , quum de excretis ageremus . Modum conliderabit , qui docebit paulatim, aut confertim, vel per vices faftam efle retentionem. In hoc paritet ordo quaeritur, vt intelligamus, fi multa ex crementa detinentur, quid primum, quidque deinceps cohiberi coeperit. Caeterum ad formam illud pertinere dixerim, fi facilis, aut difficilis, voluntaria, aut inuoluntaria; fi fymptomatica, vel C natura:prouidentia,vtilis denique, aut inutilisprorfus fit huiufmodi retentio. Iam vero ad ea accedo, qua: ad qualitates pertinent, qua: praeter naturam funt. In quibus pariter, vt in excremen tis primum expendet, cuius generis fit qualitas, an fcilicet ex his, qua: ad vifum , vel guftum, odo ratum , auditum, aut tabium pertinent eaque fimplex vel compofita & an illa vel toto genere, aut aliter praeter naturam fit, expendet, explicabitquc deinde fpeciem mali; an fcilicet intenfa fit, vel remifla, an deprauata, vel penitus abolita qualitas, qua: fanis corporibus eft propria. Poftea com memorabit modum quo genita eft, an fcilicct paulatim cx perit, vel confertim inuaferit, an vna, Sc continua vice fadum fit , quicquid eft mali; an potius quod femel incepit, alijs vicibus fit aubtum, praeterea non contemnet tempus, quo incepit vitium , an fcilicct inueteratum illud iam fit, an recens , an in morbi principio , vel incremento , aut confidentia , vel vigore , aut declinatio ne cmerferit; an inceperit ipfum malum , an alijs potius fucceflerit. At nec illud praetermittet quod ad tempus pertinet , quo affligit. Etenim operaepretium cft fcire, an continue infeftet hu- D iufrnodi qualitas , an per interualla , & ea quidem certa , vel incerta reddeat , & quando id fiat, in ipfo ne accefsionis morbi initio , vel incremento , vel ftatu , aut rcmifsione, aut in ipfo inter- uallo , an quum natum excernit aliquid vel retinet , an alio tempore , an in diebus dccretorijs, aut iudicatorijs uel alijs incipiat , augeatur , vigeat, remittatur , aut alia aliqua mutatio in illa contingat. Ad haec illud quoque notandum cft, an ftatim emergat, vel paulatim, quoties-redit qualitatis vitium. Poftrcmo locum ignorare haudquiquam oportet affebtum : Siquidem expedit intelligcre , an vniuerfum corpus, vel partem vnam duntaxat, aut plures, & quas ex illis occupet noxia qualitas,dcxtrasvc,vclfiniftras, (uperiores,uel inferiores; anteriores,uel pofteriores,externas, internas,principes,& publicasjan ignobiles,& priuatas;8c an omnes, quas infeftat, «qualiter afficiat. Item in quo corporis loco primum fuerit confpicua,& a quo ueluti ii fonte in alia fpargatur. Ac pote rit ftudiofusjledor ex morbo regio uel ex duritie, & gracilitate corporis, aut ex elephantiafi exempla fumercjin quibus recenfere poterit,quae fuperius adnotauimus, & fe, aliosquc exercere, ne cogamur E nos tot, tantisque exemplis tradat io nem praeter modum augere. De ca'ifts qux dicenda. Cap. IX. I S qua: fuperius funt difta de morbis,& (ymptomatis,ftatim adne&endx funt fux cau fae;ut uia paret ad praedibtionem,a6Honcmque. Quod quidem ne temere fiat,protinus ab initio commemoranda funt caufarum genera,qux tum in morbis, tum (ymptomatis generarim (pcftantur;uidendumque cuius generis rationem fingula, qux caufx alicuius ccnfentur efle,fubeant.Nam quum in morbis formam, efficiens, inftrumcntum; mate riam,fubicdum, & caufas cum quibus,& fine quibus confidercmusjplurimum refert hxc inter fe di- ftinguere.Quapropter docendum,qualis fit propria cuiufque morbi forma: Alia fiquidem cft intem- peraturx,alia uero ftrudurx forma.Qux prxterca morbum gignat,conftituat,augeat, foueat, & tol lat,quidque eum peperiqoccafioncmquc dederit:quid item fit tanquam materia morbi, quid tanqui fubiedum
