Volltext Seite (XML)
De Confultandi Ratione. 87 A dant , & in cpialis, ac lipialis, nccnon etiam in ardentibus nonnullis febribus cxtretnaTrigent im modice ; Solum vero cor, & partes ilii vicinx calent. Quodil poftca in plurimis febribus calor ex panditur a corde in vniuerfum corpus, non proptcrea totius corporis febris pallio dici debet; ficut nec lyncopc, nec ftupor, aut refolutio. Quorum illa cordis pallio, & interim vniuerfx aftiones cor ruunt, hxc vero neruorum mala funt,& dicuntur: quanquam poftca reliquas partes,quas vim fentien- di, & mouendi a neruis recipiunt, mali focix cuadint. Quod ii quis dicat nec cor ipfum perpetuo calere, quando homines, qui ex febre moriuntur, frigidum expirant: & per initia accefsionum pul- fus parui eduntur; is plane errat: quum in his, qui frigidum expirant, dum moriuntur, amplius non lit febris, fed frigidus morbus ex caloris dilfolutionc natus: vel quod ob defeftum fpirituum tranf* mitti nequeat calor, qui cordis fubftantiam occupat. Pulfusvero initio acceltionum parui edun tur, non quod calor non exuperet in corde,led quod refrigerata: lintarteria recedente calore ad in terna vifcera, Atquaex hoc illud quidem fequitur eos errare, qui ponunt morbum in permanente B quadam dilpofuionc, liue(vt aiunt)in fafto elfe. Nam quum febris omnis fubftantix, partiumq; fimilarium ipfins cordis fit pafiio, fi morbus omnis elfet ponendus in fafto effe, fola heftica febris effet; Siquidem in alijs humores, & fpiritus funtcxcalefafti', fubftantia uero cordis cft in ipfo cale fieri . Lfdit porro febris omnes funftiones naturales(inquam)vitales,& animales,proptcrea quod commune illarum inftmmcntum, nempe calor natiuus in omni febre lxdatur. Ex quibus quidem patet qux ad clfentiam ipfius febris pertinent. Docuimus enim morbum elTe, non caufam morbi, nec lymptoma, quum nec aftio lxfa , nec excrementum, nec qualitas aliqua lit ex primis nata; Et eum quidem morbum elfe firhilarium partium, & fimplicem, folo fcilicet calore excedente; & quali» fit huiufmodi calor, & cuius fit pallio ipfa febris,quafque aftiones lxdat. Ex quibus omnibus poteft: elici huiufmodi definitio:Ecbris cft intemperies calida prx ter naturam in corde omnes aftiones cor poris Ixdens. Potcritquc medicus hoc vno exemplo intclligcrc, quo modo de clfentia cuiulcunque affeftus, morbi prxfertim fit difputandum, fi res controuerlia fit. Nam vbi illa patet, fruftra labo- Q randum noneft. Ac poft clfentiam genera, differentix , & partes morborum explicandae • Porro differentix enumerandx non omnium morborum, led quas prxlens recipere poteft , & qux cura tionem mutant. Docendum enim cft, fi forte de febre aliqua dicendum fit, quod morbus lit fimi- lirinm partium, quum fit intemperies, quod ea calida; quod diaria, vel putreda, vel heftica, quod eft genera docere; quod fit continua, ucl intermittens; fimplcx vel compotita; benigna, vel maligna; magna uel parua; acuta vel non acuta; ordinata vel inordinata; xqualis vel inequalis, ex hac vel alia caufanata; mordaxad taftumvel mitis; & fimilia: quod quidem eft differentias, qux prxfenti malo conueniunt commemorare. Neque enim exdem in omnibus locum habent, & qux habent, haudquaquam prxtermittcndx , qux ad curationem ,& prxdiftioncm faciunt. De partibus vero morbi ignorandum non cft; an in prima parte iiue principio fit, aut in fecunda potius, id eft, aug mento, vel in vigore: aut iam remifsionem , id eft , vltimam obtineat, quando item inceperit, 8c quamdiLi duraucrit • Nec omittere oportet explicationem particularium temporum; videndumque J) an aliquas acccfilones habeat, & quales, an fcilicet longas, vclbrcues; graucs vel leues , ordina tas , vel ordine carentes, xquales vel inxquales; vno vel alio modo, aut tempore inuadentes, in- crefccntcs, vigentes, & declinantes. Quid item in omni parte fiat; quomodo fcilicet in febribus incipiat, an cum horrore, vel frigore, aut vomitu, aut alio modo, quando incipiat calor emerge- . re, quamdiu duret horror, quando incipiat fudor; an cum vigilia, vel fyncopc, aut alio fy mpto- matevrgeat; quoque tempore hxc infeftent,an fcilicet ab initio vel incremento, aut in vigore, aut declinatione acccflionis, aut per vniucrlam acceflionem hxc perdurent; quo modo definat ae ce flio, an per excretionem, vel coftionem, uel aliter, an ad purum intcruallum perueniat; an po tius aliquid femper relinquat ex priore acccfsione; qua: nam partes longiores, principium ne, an incrementum, an vigor, vel declinatio. Eadem uel fimilia in fingulis acceflionibus pro illorum na tura notanda. Hxc enim omnia viam parant ad prxdiftioncm, & curationem : qux nifi pateant, figna adferenda, qux perfuadeant, quod afferimus. Dicet ergo medicus, exempli caufa, fi forte E in femitertianam febrem inciderit, febrem hanc effe putridam, compofitam, magnam, continuam, fcd qux exacerbationes habeat inxquales, longas, ordinatas quidem, fedconfufiis, graucs prxfer- tim alternis diebus quxque cum horrore, uel etiam folo frigore ubi fcilicet nota cft febris, inuadant, item quod calor illarum difficile emergat ,longumquc fit accefsionisprincipium, & incrementum; declinatio ucrd fxpe fequatur cum lcui fudorc; grauis autem fit vigor. Denique uniucrfam illius naturam depinget, illiufquc omnes differentias percurret, quas obtinet, vt Febris huiufmodi eft; & quas poftca recipit, ut ab alijs femitertianis diferepat; adfcretquc indicia, quibus probet & eam femitertianam effe, & omnes cas differentias recipere. Cceterum de loco affefto ctfi pertinet ad partem, qux de caufis agit, traftare, quando pars affcfta caufa quxdam morbi cft, tamen quoniam uix illius mentio prxtermitti poteft, quum morbi genera, & differentias percurrimus: Ideo oportu- numeft hic expendere, quxnamfint de eo commemoranda. Quxret itaque medicus an uniuer- Ioan. Argent. Dc Confultandi Rat. I' 4 fum 7' /t^ 1 €31 i i3U, r M nr r T: ■