regu przeröbek dokonanych przez Beethovena, „Fidelio” doczeka si§ zasluzonej slawy. Jednq z osobliwosci „Fidelia" jest eksponowana rola, przypa- dajqca uwerturze. Kompozytor traktuje jq jako synteze calej lite- rackiej i muzycznej tresci opery. Dia realizacji tego celu nadal jej forme allegra sonatowego, jako najlepiej — jego zdaniem — na- dajqcq si§ do oddania dramatycznych konfliktöw. We wzajem- nym przeciwstawieniu dwoch glöwnych tematöw allegra widzial okazjf do udramatyzowania uwertury, stworzenia z niej muzycznej opowiesci o losach bohaterow. Jako symfonik z krwi i kosci, Bee thoven uczynil z wst§pu do opery samodzielne dzielo orkiestrowe i z wlqczeniem go do calosci dramatu operowego mial niemale kiopoty. Najlepiej swiadczy o tym, ze na przestrzeni 12 lat czte- rokrotnie wracal do tego zagadnienia, nie mogqc znalezc wlasci- wego rozwiqzania. W rezultacie posiadamy az cztery rozne uwertury do „Fidelia", oparte na tych samych, ale inaczej rozwiniftych i opracowanych pomyslach melodycznych. „Leonora" I (tak bowiem zwq sie wszystkie te uwertury) nie doczekala si§ nigdy wykonania w ra- mach operowych — dopiero po smierci Beethovena zostala wy- ^ana jako opus 138. Il-ga, wykonana na prapremierze, grywana jest obecnie w antrakcie opery. Jej nast§pczyni — „Leonora" III powstala w 1806 roku z okazji wznowienia „Fidelia". 8 lat pözniej ustqpila miejsca IV-ej, przeniesiona odtqd na estrady koncertowe jako samodzielne dzielo symfoniczne i jedna z najczfsciej poja- wiajqcych sie w programach uwertur Beethovena. M A X R E G E R (1 873—191 5) Max Reger jest kompozytorem, ktorego tworczosc posiada wyraznie odr§bny rys w zestawieniu z wspölczesnymi mu czolo- wymi przedstawicielami muzyki niemieckiej. Idqc w slady Brahm- sa, zwraca si<§ on w stron§ muzyki absolutnej, nawiqzujqc do scislych tradycyjnych form. Tendencje programowe i ilustracyjne, kiöre tak silnie przemöwiq u Gustawa Mahlera 1 Ryszarda Strau- ssa, nie znajdujq w nim zwolennika. Natchnieniem dla Regera jest bogactwo form polifonicznych Bacha. Przenosi je do swych dziel j. wyposaza we wszystkie zdobycze nowoczesnej techniki. Polifonia stanowi punkt wyjscia jego muzyki. Posluguje si§ niq w oparciu o wyrafinowana chromatyk§, b^dqcq w pewnym sensie konsek- wentnym rozwini^ciem harmoniki wagnerowskiej. Kultem Bacha tlumaczy si§ röwniez predylekcja Regera do „polifonicznego" instrumentu, jakim sa organy. Utwory organowe
