Volltext Seite (XML)
De Somno&c Vigilia. 15 \ fuum opusmec illud quidem facile cft oftendcrc,in natura vtatur folo Calore {anguinis,& {eminis,vel etiam infitx lubftantix, & tandem quoque influentis a corde , & hepate prominantis: Si quod pro babile cft,imprimis vteri, & matris calore, eo modo, quo videmus animalia ex ouis nequaquam gi gni a folo calore in lito ipft ouo , fed alio limul cxtrinfccus accedente. Cancrum animal ipfum au get , naturalis facultas concodrix, qux plus alimenti conficit, vfque ad certum temporis {patium , quam dilfoluatur, non autem alia vis , qux augendi vim habeat: In hoc vero opere, vtitur illa in- fito lingulis membris, & influente calore: eademque,eodem vfa adminiculo, animal nutrit . Mor tis autem cft author, qui eft in lingulis partibus calor, eo quod perpetua quadam adfonc, fibi fu- biedam fubftantiam digerat, abfumatque. Validx quidem funt facultatescorporis , quando in- fita fubftantia,in quaipfe refldent, plurima cft, optimeque cft affeda influens, quo alia tone tur , vtiturque tanquam inftrumento omnis animx , & corporis facultas. Vitalis facultatis clfentia calor nullus , nullumque calidum corpus eft: quandoquidem omnis facultas eft animx , & for- B nax, qux ex propria, & nobis ignota clfentia, diuerfam a calore naturam , a liimmo rerum opifice acceperunt:alioqui qux ciufdem temperamenti,xqualisque caloris cenlcntur cfie, eandem formam, & vim obtincrent.Scd hoc alibi fuo loco clarius oftendimus:vbi illud quoque dacuimus,nulfam mit ti in corpus,nec aliquam elfe propriam vitalem facultatem, ex qua viucre res dicuntur. P rimum , &: commune animx infttumentum,rcde dicitur elfe calidum innatum, illud fcilicet quod influit:quan- doquidem illius affluxu peraguntur vniuerlx animalis fundiones. Arterias caloris beneficio moueri nequaquam credo,led a facultate,quam a corde lumunt, nimirum cum illx vinculis interceptx den- nant pullare,ea parte,qua nequit a corde vis illa pulfationis author rccipi:cum tamen tota ipla arteria viuat fuo calore,& alio influente,a vicinis artcrijs,& partibus communicato. Calorem alferere clle na turam noftram,& illam qux regit folida corpora,animxquc fubftantiam, eft ignorare formas rerum diftindas elfe a fuis inftrumentis,& quod dicere folet,totam fubftantiam rerum qux quidem illi eft, quod philofophis formatquam quidem lubftantiam, vt a calore, & calido palsim diftinguit idem au- C thor,fic par erat illum agnofccre,aliam animx fubftantiam,quam calorem, aut calidum aliquod cor- pus.Elfc autem illud prxeipuum caloris officium quod nos alat/ede forte creditur, fed illud quidem primum non eft.Nam vnicum,& primum illius munus eft,calefacere,ad quod alia omnia fequuntur, concodio,inquam,attradio,retentio,cxpulfio,alimenti diftributio,audio,nutritio, & denique quic- quid inanimaliperficitur:fed(vtdiximus)ex operationibus,qux fequuntur calorem,eam quamexer cct ad nutritionem prxeipua exiftimanda eft: vel quod alix vniucrfip nutritionis gratia fiant,vel nu- tritionem fequantur,vel quo d cx nutritione refarciatur dilfoluta fubftantia, qua reftituta, & vires, calor iple fouentur & conlcruantur, ita vt merito, prxeipuum illud munus cenfendum fit, quod ad fui ipfius tutelam cxercet.Igitur qui calidi,calorisque natiui varias fignificationes nouit, idem pariter intelligct, quam vim lingulis tribuere oporteat, quid inquim agat,tanemam author adionis, quid tanquam inftrumcntum commune,quid per le nequeat aliquid prxftare,quid ab alio capiat,aut alteri largiatur:nam vt natiuus calor nullus forte rc£lc diciturprimo,& per ie agere,(fiquide forma:,& par- B tibus ipfis adiones tribuuntur) fic qui in ipfa re cft calor, vt aliquid maxime cum forma coniundu, requiritur ad ea,qua» ab ea fubftantia fieri dcbcnt:Itaque calor qui in leminc cft, folum ad generatio nem facultati generanti leniit: qui autem cum ftnguine mcnftruo, nullius operis inftrumcntum cft: quippe cum fanguis,folum materia generationis elfe cenfeatur: qui vero influenti fubftantix cft in- fitus^ion agit,fed folum inftrumcntum eft, quo excitaturcalor, qui in fingulis membris eft, & pro- pterea coc animi,& corporis inftmmentum huiufinodi calor, & ei fubieda calida fubftantia,elfe crc ditur. At calor ex finguinc,& femine,in humida, calidaq; materia relidus,per le.eft inualidus:vtpote qui folam potentiam ad agendum obtineat,cum influente vero miftus, omnium noftrarum adionu inftrumentum euadit.Sic enim videmus dormientes fcdiciter concoquere cibos, quod mne ad inter- • na vilcera,vbi concodio alimenti fit,influens calor le.recipiat,qui infitum illis membris calorem, im potentem alioqui per fc,excitat, roborat, auget & (vt ita dicam) pcrficit.-cclfant vero eo tempore ex ternarum partium adiones: quoniam etfi illx infitum calorem habent, influente tamen in alio ope- E rc occupato , deftituuntur: quo poftea prodeunto, vel cxcuntc potius, ccflat lomnus , lucccdit vi gilia , in qua externarum partium opera optime peraguntur : intermittuntur vero, aut certe deterius fiunt, qux intus cxercentur.Qux quidem latis probare videntur infitum fingulis membris calorem, abfque influente non poflc agere. Eft porro calor immerfus fingulis partibus, peculiare inftrumcn tum , quo pars illa fua munera abfoluit, redditurque aptum ad agendum, cum recipit aliunde im- tnilfum calorcm.Quod vero influit a corde, & tcftibus, vt in omnes Ipargitur, adumque dat infito calori, fic commune inftrumentum eflc, credendum cft. Calidum vero , quod ab hepate mitti— tur > materia fit ncceflaria corpori. Atque hxc fufficiant de vi, Sc offici js caloris , calidi que natiui. Quonam