Volltext Seite (XML)
12 Ioannis Argenterij Lib, I. tia ei fubicda cx elementorum qualitatibus:!! modo vitalis eft huiufmodi calor, vita autem eo autho A rc non poftulat magis calorem temperato debiliorem,dummodo ille eteleftis fit. Quod fi omnis in nati calidi fubftantia cx fanguinc,in quo oleofa,crafl'a ? & fpirituofa fubftantia infit,alitur,foueturq; no nc hoc modo concedimus illam ex hoc inferiore mundo ortam?illud etiam quo pado dicere poteft,cali dum innatum elfe humidum oleofum, infito fpiritu, & calore perfafum, & fimul efle naturam: eritne hasc humor aliquis,& corpus i aut fi eft, quo modo ftatui poterit ex omnium philofophorum confcn fu,motus,ortus & omnium rerum,qua» in noftro corpore fiunt principium? Atque haec quidem obi ter- fint difta,ad ea, quas Fcrnelius de calido natiuo memori® prodidit. Quid vero Montanus Vero- nenfis medieing prbrcflbr noftra tempeftate clarifsimus,decalore,calidoq; innato fenferit,paucis fubij cere,non grauabor. Ait igitur ille in explanationibus libri Galeni ad Gl.iuconcm,& libri primi Apho rifmorum,calorem innatum apud Ariftotelem,& Galenum duobus modis fumi,vel pro nuda ipfa qui litate,vel pro fubftantia,huiulmodi qualitate prasdita,quam dicit efle calidum coipus, miftum ex aeiq & aqua,pi$ualentibus in miftione cx Galeni opinione:vt autem Plato lentit ex acrc,& igne. Efle prf ^ te rea duplicem huiufmodi calorem innatum,vnum infitum fingulis membris , alium vero influentem a corde:iIlum efle formam membrorum; hunc vero a&um dare, & inftrumcntum efle: etfi aliquando contrarium aflerit,nempe influentem efle formam,infitum vero inftrumcntum : & propterea illud effc animam,vel commune anima inftrumcntum,& ideo viucre,morbos pati, augeri, nutriri,& febrem in eo,tanquam in ipfo fubiefto collocandam^ Abfurdum enim efle,fi propria animantium inftrumcn» viuerc dicamus,non autem quod commune inftrumcntum eft. Scribit etiam aliquando calidum in natum non alia ratione differre a fpiritu,quam ob maiorem, aut minorem praeparationem. Habet # multa alia fimilia de calore natiuo in ali js filis operibus, quas quidem commemorare luperfluum effe ducorquoniam cx his fontibus illa emanant. Hac vero quam rede dicantur,paucis fi placet cxcutw mus . Primum enimvt antea diximus,nunquam reperireeft apud Galenum , calorem innatum funit aliquando pro qualitate,aliquando vero pro fubftantia:ex quo quidem errore fadurri eft, vt ille qu*' ftionem de calore puerorum,& iuuenum folucrcnon pofsitidum diftindiones quafdaminducit alienas,vt quilibet in commentario Aphor. decimiquinti animaduertere poteft. Deinde non fatis eft dicere calidum innatum efle fubftantiam aeream , & aqueam, aut aeream, & igneam, aut aeream lumifcd fimul docere illum oportebat, quanam fit illa in noftro corpore fubftantia, an fanguisfiV' c fptrituSjVcl fanguis cum pituita,vel aliquid aliud:quod quum illius naturam intellexerimus,augere, rique pofsimus «■ At fi calor innatus vniucrfum corpus regit,ncceffc eft illum in omni corporis fub^ tia,(3c non folum in aerea,& aquea diffufum efle. Ad hac erat opera pretium docere,cur Galenus dum innatum dicat nunc efle fanguinemjSc femen,nunc fanguinem lolum, nunc fanguinem & p> iul ‘ tam, aliquando fpiritum» Nam vt hac plurimum inter fe differunt,fic docendi ratio poftulat,vt q u '^ dc hac re fentiendum fit explanet,qui alios docere proponit. Illud vero quis admittet, innatum cd 0- jfem effe aeream,& aqueam fubftantiam calore perfufim, & animam ? erit ne anima corpus ? & pa&o diftinguentur anima potentif ad diuilionem iftius caloris ? nonne in hoc etiam fibieuick^ repugnat ? quod velit calorem innatum animam efle, & animatum: nam fi anima eft, faciet vti^P vt ea quibus jllc jnfitus eft,animata reddantur: ipfe vero animatus efse nequit: nam animalia an'® 3 ' ta funt $c dicuntur , anima vero ipfa nequaquam ita dici poteft : & quo modo calor, vel calidum > fl ' natum anima else poteft <? fi augetur, minuitur, & per hyemem intro fugit, per aftatem vero difi 0 ^ uitur . Mirum enim vel potius ridiculum fuerit,dicere animam augeri,minui, & alias huiufmodi 11111 tationes pati. Quod vero feribit ideo calorem viucre, & animatum efsc, quod fit commune au* 111 ? inftrumcntum, rationique non efle confonum, vt priuata corporis inftrumcnta animata fint,vita * u ' tem priuetur , quod commune eft inftrumcntum, non habet parem rationem.nam manus,pes, & huiufmodi partes,alio modo inftrumenta dicuntur, quam innatus calanilla enim partes funt, & fl"* bracorporis, ex quibus illud immediate conftituituncalidum vero innatum ,fiue humor, fiue fp| rl ! tus, fiue aerea fubftantia,aut aliud fimile fit, materia, & elementum eft corporis,qua ob calorem i^ 1 adiundum vniuerfis partibus miniftrat. Galenum fcimus dicere natiuum calidum augeri, & nuttW fed hoc improprie , & eo modo, quo dicimus fanguinem, & alios humores augeri & minui. no fl o enim huiufmodi augmentum eft neceinirio cum nutritionc eius, quod augetur: quandoquidem £* duntaxat qua vl'nunt,re uera nutriuntur, cre/cere autem, & minui, multa alia pofsunt. PoftreniO quis credere pofsit, calorem innatum febres,&i7iorbospati f* fi enim fpiritus eft, aut aerea, &aqtj e * fubftantia, aut fanguis, erit utique elementum corporis, at elementorum non funt morbi, f«ft lU * quod ex illis componitur. Tantum ualebat Montanus facundia, & eloquentia,ut facile omniaiuue* tqti rudiori perfuadere poflbt, Sed hacfufficianu