Volltext Seite (XML)
fit fbavA rgoani- - forni" 1 0 aioi" quod i 1 ri/cdv» shv^ c na? col lita 1 " uaq' itvtif* r calet* ooristF" e,vef 3 - s « olUl" 115 ! &>f, len"^ .ot< o ci : f 5<i & "p 1 ^ >^V e*V ico"^ rra<P tcr^ J" ‘J? o" r i« & % 5$J JcdJ 9 D e Somno & Vigilia. 7 A a cibo obrepit fomnus, quam qudd uapores ab infernis partibus attollantur,qui caput replent. Ac quemadmodum Arift.mcrito reprehenditur,quod unicam fomni caufam ponat,ex cuaporatione: fic nec ipfe Galenus (meo quidem iudicio) culpa uacat, cum ex fola contradUone caloris,nata ob ciuC- dem diffolutionem,naturalem fomnum committi putatrfi modo iuftum eft credere (vt poftea etiam docebimus) naturales omnes cos effe fomnos,qui vtiles fiint dormientibus,& a naturalibus,modera- tisq; caufis nafcuntur. Sed quo padta quxfo agnofccmus Ariftotclem crraffc?cum Galenus non affe rat aliquam rationem,qua: illum refellat,nec offendat,naturalem fomnu contradtione caloris fieri,eos vero quiprxter naturam fiint, alia ratione : erant enim hxc explicanda ab eo,qui alterius opinionem damnare & noua inducere ftudet. Quinetiam illud prxtcrmittcndum non erat, quidnam fit contra ctionis iftius caufa, & ratio,quis modus:his enim ignoratis,nemo dicere potcft,fe fomni caulas tene re. Addo quod certa methodo (vt dixi) caulas haud quaquam enumerat,qux fomnosipfos, vel fo- pores committuntrvcluti quum ladtucam,vinum moderate dilutum,balneum aqux potabilis, fridtio- B nes extremorum,capitis irrigationes,vigiliam,laborem,& ex statibus pueritiam,ex anni vero tempo ribus hymem,& vcr,coctcraq; huiufmodi,lomnos naturales,& vtiles efficere,refert:cos vero qui pre- ter naturam funt,a refrigerantibus,humeftantibus,ficcantibus, pituita,dolore,contufione cerebri,2c reliquis eiufinodi caufis propemodum infinitis, nulla ratione conflantibus,nec a certis capitibus du- «ftis, nalci commemorat. Nam vt omnes fomni vnam habent naturam (ligati fiquidem funt omnes fenfus in omni fomno,etfi vehementius id in foporofis affeftibus, quam in naturalibus fomhis fit) ita vnam communem, Se immediatam omnibus caufam effe oportet, qu§ vniucrfbs lomnos panat: quam fi quis contemnat, fruftra innumeram rerum multitudinem,quae fomnos efficiunt,ad certa ca pita, vt docendi methodus poftulat,redigere conabitur. De qua quidem tempcftiuum eft, vt nos agamus, confulta ipfa rei natura: poitquam ex antiquis feriptoribus nobis defimt in hac re adiumenta» C Somni caufxEffeBrices quxy erx putamur. Caput III. IV o h 1 a m per fomnum animal fenfuum omnium funftionc priuatur, eft vtique nc- ccffarium,vel omnes,vel aliquas deeffe caulas ex illis, quarum beneficio lingula fenfona fua exercent officia,vigiliamque fieri contingit: eft enim fomnus vigilia: priuatio,qua- re ex priuationc caularum, qux vigiliam pariunt, inueniendum eft, quid fomni fit caufii. Porro fi vigiliarc eft fentirc, & dormire eft non fentire, aut fi mauis,ad vigi liam fi-quitur fenfus, ad fomnum infenfibilitas, aut econtra (de qua re poftea difputabimus) caufx erunt vigiliae qux faciunt.vt animal lentiat. At vero vt fentiat, necelfe eft fentiendi vim, & eam, qux Henfiitiones apprxhendit,fiue vna,fiuc viuerfx fint facultates, refte haberc:& quoniam fenfus omnis exercetur in aliquo lenlorio,vt vifus in oculo,auditus in aure , oportet pariter lenloria bene effe affe- 61a ad lentiendum. Ac quia facultas lenlifica ab vno fonte in alias partes emanat, oportet vtique J) efle inftrumenta qutedam , per quse vis illa deducatur , & Ipargatur . C ceterum quia facultas eget communi inftrumento corporeo, opus eft corporis cauitates & loca, per qux illud monetur,non oc- chifa/edexpedita effetdefideranmr quoque propria obiefta fingulorum Tcnfuum,& in aliquibus ido jiea interualla, vt fenfus fiat. Porro facultas ad fenfationem eft idonea, que corrupta non eft, nec occupata in alio opere, nec vehementer debilitati ifcnforia vero ut agere pofsint, ftrufturam fecun dum naturam defiderant.Inftrumenta autem duplicia requirit facultas,ncruos fcilicct, per quos ca in fluit , & exercet fuam uim,& calidum influens,cuius motu, & pntfentia , omnes animx, & corporis fun<5tiones obeuntur. Ac quod neceffaria fint hxc omnia,& fenfationes fiant,promptum eft offen dere. Nam qui in certamine vulnerantur, non lentiunt plagas illatas:quod mens, uel communis fen tiendi uis uniuerfi occupata fit in repugnando, lxdendo, ita ut fimul non ualeat apprehendere quas patitur corpus.Dclirantes dolorem, & uoluptatem qux fiunt in lenforijs , baudquaquam percipiunt: quod eadem facultas corrupta fit, aut certe perinde afficiatur, ut nequeat fuum munus obire. In his £ ucro qui morti iam funt propinqui, deftnut fenfationes fieri, fspe quod fentiendi facultas,cx morbo fit refoluta, & propemodum cxtin£ta,fic in febribus peftilcntibus , quia forma partium corrupta eft, unde facultates collabuntur, pullus arteriarum, & alix a£tioncs,inligncm noxam fentiunt. Si uero fi:nforia laborent,ad portionem lsfioni$,non fit,aut perperam fit fenfus,ut uidemus multos furdos,& cxcos effe propter oculorum, & aurium morbos. Quod ucro paralitici non fentiant, aperte agno- fcunt medici id fieri, proptcrca quod facultas nequit, ob affc&um ncruoiaim pemenire ad fenforia. Atqui apopleduci omni fenfii, & motu priuantur, quia cerebri uentriculi, & cauitates occlufx funt, ita ut per illas facultati, & calido, uia non pateat ad ncruos. Porro in uehementi timore homo non uidet, non audit,non mouctur: quoniam in huiulmodi pafsionibus innatum calidum ad fuam originem,nempe cor,contrahitur, quo fit ut fentiendi facultati adcfic non pofsit, quod quide argu mento eft illa abfque huius pr^lentia,non poffe excrceri.Vbi non adfunt colores,no indemus,nec au- Ioannis Argcnt.dc Somno & Vigilia. A 4 dimus,